Kan een ander postbedrijf de ondergang van de brief stoppen?
Gisteren, 20:29Binnenland, Economie
Terwijl we meer mailen en we minder brieven op de bus doen met zijn allen, krijgt PostNL er voor het eerst in twee eeuwen een concurrent bij. Postbedrijf Sandd brengt een postzegel op de verlieslijdende markt. Wat valt er nog te halen voor het bedrijf?
Het zinkende schip
Het ophalen en verzenden van brievenbuspost is, alles bij elkaar genomen, helemaal niet rendabel. In sommige delen van Nederland wonen zo weinig mensen, en zo ver uit elkaar, dat het meer geld kost om er post te blijven bezorgen dan het oplevert.
Dat er toch post komt, is omdat het volgens Nederlandse en Europese regels verplicht is. Die bepalen bijvoorbeeld dat post ten minste vijf dagen per week opgehaald en bezorgd moet worden en dat bijna alle brievenpost uiterlijk de volgende dag al in de bus moet liggen.
Dit is allemaal vastgelegd in de zogenoemde universele postdienst (UPD). In Nederland vervult PostNL deze dienst voor de overheid. Het postbedrijf is dus verplicht om genoeg brievenbussen te plaatsen en snel te bedienen, ook al legt het erop toe. In ruil daarvoor ontvangt PostNL subsidie van de overheid en hoeft het minder btw te betalen.
Om te voorkomen dat PostNL deze steun uitbuit, mag het niet meer dan tien procent winst maken op de omzet die onder de dienst vallen. Dat lijkt geen probleem: door de bank genomen heeft de dienst de afgelopen jaren verlies gemaakt, blijkt uit een evaluatie van eerder dit jaar in opdracht van het ministerie van Economische Zaken.
Het aantal verzendingen van binnenlandse brieven en kaarten daalt namelijk al jaren: tussen 2010 en 2015 met grofweg een derde. Per huishouden versturen we nu nog ongeveer 28 stuks post per jaar, een gemiddelde uitgave van zo'n 22 euro. Dit zal alleen maar verder afnemen.
En toch: Sandd denkt dat er wel degelijk winst te halen valt. Eind vorig jaar diende het bedrijf een voorstel in bij het ministerie om de UPD over te nemen.
Het nieuwe kabinet staat in elk geval open voor een aanbesteding: het gaat onderzoeken of het een goed alternatief is voor het huidige model met PostNL, zo staat in het regeerakkoord.
Geen toeval
De timing van de nieuwe postzegel van Sandd is dan ook veelzeggend. Niet voor niets zegt het bedrijf in de eerste regel van zijn persbericht: "Terwijl de politiek zich buigt over een nieuw regeerakkoord en een nieuwe invulling van de UPD, introduceert Sandd haar eigen zegels."
Met de introductie van de eigen bezorgdienst voor particuliere brievenpost over heel Nederland vergroot het bedrijf mogelijk de kans om bij aanbesteding de opdracht binnen te slepen.
Overigens is het nog niet duidelijk of de overheid de brievenpost mag aanbesteden. Volgens het onderzoek van het ministerie moet eerst onderzocht worden of dat niet in strijd is met Europese regels rond aanbestedingen en staatssteun.
Wat valt er nog te halen?
Maar van een kale kip kun je niet plukken. Zelfs als Sandd een aanbesteding van de postdienst binnensleept, is het maar de vraag of het bedrijf daar nog iets aan kan verdienen.
Daarvoor zal het harder moeten zien te bezuinigen dan dat de post afneemt. Veel mogelijkheden zijn er niet.
Zo is PostNL het aantal brievenbussen al flink aan het terugschroeven, bezorgt het niet langer op maandag en heeft het minder dienstverleningspunten. Dat moet uiteindelijk 40 miljoen euro per jaar aan besparing opleveren.
Daarmee is de bodem wel bereikt. Veel meer mag de universele postdienst niet op deze onderdelen bezuinigen, want dan voldoet ze niet meer aan de Europese eisen. Die zullen dan eerst onder het mes moeten, en dat is ingewikkeld.
Als de kosten niet verder omlaag kunnen, kan ook de prijs van de postzegel omhoog. Maar dat zal volgens de evaluatie weinig opleveren, omdat er dan nog minder post verstuurd wordt. Hoewel zegels minder kosten dan gemiddeld in Europa, vindt twee derde van de consumenten ze (zeer) duur.
De prijs verlagen tot 60 cent per zegel, zoals Sandd voorstelt als het de UPD overneemt, is ook geen garantie voor succes. Slechts een derde van de consumenten zegt meer post te zullen versturen als de postzegelprijs zakt.
Vakbond FNV vreest dat Sandd het vooral moet hebben van goedkope arbeidskrachten. Volgens de bond werkt het postbedrijf veel met zzp'ers die weinig betaald krijgen.
Zelf denkt Sandd dat dit probleem zal worden opgelost als het de aanbesteding wint, blijkt uit het ingediende voorstel. "Een uitbreiding naar vijf tot zelfs zeven bezorgdagen in het kader van de uitvoering van de UPD, zou betekenen dat Sandd kan opschalen naar fulltimebezorgers."