Moord inzet machtsspel: Erdogan wil af van Saoedische kroonprins
Door Ralph Dekkers
Updated Vandaag, 07:15
Vandaag, 07:10 in BINNENLAND
RIYAD - President Erdogan heeft voor het oog van de wereld zijn grote rivaal als leider van de moslimwereld, Mohammed bin Salman, het mes op de keel gezet en daarmee de gruwelmoord op Jamal Khashoggi inzet gemaakt van een machtsspel dat het Midden-Oosten volledig op zijn kop zet.
De Turkse president eist dat de Saoedische opdrachtgevers van de liquidatie van de prominente journalist worden vervolgd. Hij noemde in een dramatische speech voor het parlement de Saoedische kroonprins niet bij naam, maar alles duidt erop dat hij de 33-jarige Mohammed bin Salman (MBS) van het toneel wil zien verdwijnen.
Het is hem een doorn in het oog dat de jonge ’royal’ door het Westen jarenlang als een grote hervormer werd onthaald, terwijl hijzelf werd weggezet als een despoot die journalisten opsluit. Nu zijn de rollen omgedraaid en is het tijd voor de afrekening.
MBS weet, ondanks groeiende onrust in eigen land, voorlopig van geen wijken en liet zich gisteren op een grote economische conferentie in Riyad, waarvoor veel buitenlandse bedrijven hadden afgezegd, een staande ovatie welgevallen. De prestigieuze bijeenkomst, bekend als ’Davos in de woestijn’, wordt gehouden in het luxueuze hotel Ritz-Carlton, waar de kroonprins onlangs nog tientallen rivalen liet opsluiten en martelen.
Oog in oog
Daarnaast trommelde MBS gisteren – in een gruwelijk staaltje van propaganda – de zoon van Jamal Khashoggi op om met hem op de foto te gaan. Zo stond Salah Khashoggi, die vanwege de kritiek van zijn vader op het koningshuis al tijden het land niet mag verlaten, noodgedwongen oog in oog met de waarschijnlijke ’beul’ van zijn vader.
Erdogan liet er in zijn speech geen misverstand over bestaan dat de moord op Khashoggi van tevoren minutieus was gepland. Daarmee liet hij geen spaan heel van het Saoedische verweer dat de journalist op 2 oktober als het gevolg van een handgemeen in het consulaat was omgekomen. De Turkse president beloofde de ’naakte waarheid’ van de liquidatie naar buiten te brengen, maar kwam met weinig nieuwe informatie op de proppen. Wel was het voor het eerst dat hij de vele anonieme verklaringen van de afgelopen drie weken bevestigde.
Hij repte echter met geen woord over het audio- en beeldmateriaal waarover de Turkse autoriteiten zouden beschikken en die het bewijs zouden vormen voor de gruwelmoord. Erdogan wil daarmee waarschijnlijk voorkomen dat zijn inlichtingendienst ervan beschuldigd wordt het Saoedische consulaat van afluisterapparatuur te hebben voorzien.
Roekeloos
Er leek lange tijd te worden gezocht naar een ontsnappingsroute voor het Saoedische leiderschap, dat de schuld in de schoenen van officieren van ’s lands inlichtingsdienst probeerde te schuiven. Die deur werd gisteren keihard door Erdogan dichtgeslagen. Hij eist dat de achttien verdachten die Saoedi-Arabië heeft opgepakt aan Turkije worden uitgeleverd. Ook wil hij dat hun opdrachtgevers worden vervolgd. Erdogan was opvallend mild over de Saoedische koning, waardoor de nadruk nog meer bij diens roekeloze zoon kwam te liggen.
President Trump zei gisteren dat hij de Amerikaanse reactie op de moord aan het Congres overlaat. Dat dringt er al langer op aan dat de relatie met Saoedi-Arabië onder de loep wordt genomen. Trump wilde wel kwijt dat de afhandeling van de moord „de slechtste cover-up ooit” was.
Hij ziet nu tot zijn afgrijzen hoe twee van de belangrijkste bondgenoten van het Westen in het Midden-Oosten hard met elkaar in aanvaring komen. Dat heeft grote gevolgen voor de toch al chaotische regio. Van de geplande Amerikaanse vredesvoorstellen voor Israël en de Palestijnen tot het front tegen Iran, dat nu aan het wankelen wordt gebracht door een zich onaantastbaar wanende kroonprins.
"Grote gevolgen voor toch al chaotische regio"
Volgens Erdogan onderzochten drie Saoedi’s een dag voor de verdwijning van Khashoggi bosrijke gebieden buiten Istanbul, mogelijk om te kijken of het lichaam van de 59-jarige journalist daar verborgen zou kunnen worden. Het Britse Sky News meldde gistermiddag dat lichaamsdelen van Khashoggi in de tuin van de residentie van de consul-generaal waren gevonden, maar dat werd later tegengesproken door de Turkse politie.
Masker
De Turkse politie wil ook een verdachte auto onderzoeken die een medewerker van het consulaat vijf dagen na Khashoggi’s verdwijning in een parkeerplaats in Istanbul had geparkeerd. De Mercedes zou drie verdachte koffers bevatten. De medewerker zou ook een masker bij zich hebben gehad dat doorgaans gebruikt wordt als bescherming tegen giftige chemicaliën. De politie, die de auto vanwege de diplomatieke immuniteit niet kan openen, onderzoekt ook of Khashoggi’s lichaam eventueel met een zuur is opgelost.