talië is het grootste zorgenkind in de EU. Het is door en door corrupt, heeft de grootste staatsschuld en de zwakste banken. Rome balanceert ook permanent op de rand van een economische recessie. En alsof dat nog niet genoeg is, zorgt een regering van linkse en rechtse populisten waar ze maar kunnen voor nog meer chaos. Het is, kortom, een als maar uitdijend hoofdpijndossier.
En daar dreigt nu iets bij te komen dat de bondgenoten in Brussel en Washington nog meer kopzorg zal geven. Rome is van plan om als eerste grote Europese economie in te tekenen op de Nieuwe Zijderoute. Er doen al 13 andere, kleinere Europese landen mee. Maar één van de zes oprichtingslanden van de EU als partner, dat is voor Beijing de hoofdprijs.
Die nieuwe zijderoute is het grote project van de Chinese leider Xi Jinping. Het is een gigantisch, om niet te zeggen, megalomaan complex van infrastructuurprojecten. Er moet een wereld omspannend netwerk van wegen, spoorlijnen en havens worden aangelegd. Officieel allemaal ter bevordering van de wereldhandel waarvan vooral de opkomende landen zullen profiteren. En het mag ook wat kosten: de Chinezen willen er ruim 800 miljard euro voor uittrekken.
Het klinkt bijna als een groots humanitair project. En dat is het natuurlijk niet. Xi is geen suikeroom: het belang van Beijing staat altijd voorop. De Chinezen bepalen het wat en het hoe van elk project. De opdrachten gaan steevast naar Chinese bedrijven. De financiering loopt via Chinese leningen op voorwaarden die niet altijd even transparant zijn. Een aantal deelnemende landen staat inmiddels al zo bij Beijing in het krijt dat ze enorme spijt hebben van hun handtekening. Hun souvereiniteit staat op het spel. Maleisië heeft om die reden inmiddels al laten weten dat het niet langer wenst mee te doen.
Reden om je ook in Rome achter het oor te krabben, zou je zeggen. Maar de worst die de Chinezen voorhouden is kennelijk te aantrekkelijk. Enorme investeringen in het wegen- en spoornet. Genua en Triëst als de grote omslaghavens voor Chinese producten. Makkelijker toegang tot die magische Chinese markt. Voor een economie die al een kleine 30 jaar niet of nauwelijks groeit is dat meer dan een helpende hand. Het is de oplossing voor alle problemen die ze op eigen kracht niet hebben weten aan te pakken. En als de zon opeens begint te schijnen, let je niet gauw op de schaduwkanten.
Als je een ander land grote invloed geeft over grote delen van je economie, geef je hem ook macht over je politiek. De ambities van Beijing zijn geen geheim. China ziet zichzelf niet alleen als de superpower van de toekomst, het heeft ook de neiging om de landen in zijn invloedssfeer als vazalstaten te beschouwen. De Chinezen bedrijven van oudsher keiharde machtspolitiek. En de vazalstaten zullen uiteindelijk naar de Chinese pijpen moeten dansen. Dat is nooit anders geweest.
Dat is ook de belangrijkste reden waarom een aantal landen, waaronder de VS, het VK, Australië en Nieuw Zeeland, de telecomgigant Huawei bij de aanleg van het G5-net willen buitensluiten. De banden van Huawei met het regime in Beijing zijn te nauw om ze een grote rol bij de uitbouw van een vitale technologie te kunnen geven. Het is natuurlijk niet gezegd dat de Chinezen misbruik van hun positie zullen maken, ze betuigen bij elke gelegenheid luidkeels hun onschuld. Maar bij strategisch belangrijke investeringen kun je de zaak beter in eigen hand houden.
Hoe de Chinezen de opstelling aansturen van hun ‘partners’ zie je vooral bij een kwestie als het schenden van de mensenrechten. Als Brussel wil protesteren tegen de massale opsluiting van Oeigoeren, een moslimvolk, in ‘heropvoedingskampen’ blokkeren Hongarije en Griekenland dat met hun veto. Niet toevallig behoren zij tot de EU-deelnemers van het eerste uur aan de nieuwe zijderoute. En wie denkt dat ze in Rome in de toekomst wel hun rug recht zullen houden, overschat de Italiaanse ruggegraat.
Dat de Chinezen zo hun gang kunnen gaan en de EU-staten tegen elkaar kunnen uitspelen, is natuurlijk ook de schuld van de EU zelf. Ook hier wreekt zich weer eens de grote zwakte van Brussel. In de grote geopolitieke kwestie van deze tijd, blijkt men nog steeds niet in staat een effectieve gezamenlijke strategie te bedenken. Het is nog altijd elk land voor zich, met de vleespotten van China als lokaas. Als Rome erop wijst dat ze nu eindelijk wil doen wat Berlijn en Parijs al eerder hebben gedaan, nl. bilatere deals met Beijing, heeft ze geen ongelijk.
Volgende maand treffen vertegenwoordigers van de EU en China elkaar voor een top in Brussel. En over een kleine twee weken, op 21 maart steken de EU-landen in een voorbereidend beraad de koppen bij elkaar. Dat is natuurlijk te kort dag om met een goed doordacht plan te kunnen komen. Er liggen wel wat voorstellen maar die schijn je met de beste wil van de wereld echt geen strategie te kunnen noemen. En, wrange noot, een dag later komt Xi Jinping in Rome het principe-akkoord ondertekenen.