Linksom of rechtsom, de Britten komen niet van die gekmakende brexit af
De Britten hadden nooit veel interesse in de EU. Toch is er geen ander onderwerp waar ze zó vaak voor naar de stembus moesten. Maar hoe graag ze ook van het onderwerp af willen, ook na de verkiezingen van vandaag zal het niet afgelopen zijn met brexit.
Romana Abels 12 december 2019, 06:41
Premier Boris Johnson bezoekt tijdens de verkiezingscampagne een fabriek in Uttoxeter, Engeland. ©AP
Diep tragisch is het, zegt James Strong. Als er één onderwerp is waar Britten niet in zijn geïnteresseerd, dan is het de EU. Laat dat nou net het onderwerp zijn waar ze vandaag wéér over moeten stemmen.
Het is de derde keer. Eerst was er, in 2016, een referendum, een jaar later algemene verkiezingen en nu zijn die er opnieuw.
“Als in 2016 op het stembiljet had gestaan: ‘Wilt u het houden zoals het is of wilt u liever dat het de komende vijftien jaar in de politiek alleen nog maar over de brexit gaat?’, dan had de uitkomst van het brexitreferendum er héél anders uitgezien”, zegt Strong, hoofdredacteur van het wetenschappelijke tijdschrift Politics en universitair hoofddocent politicologie op de Queen University in Londen.
Maar op het stembiljet stond een eenvoudige vraag: in de EU blijven of eruit. Ook toen al was misschien wel een belangrijke reden om ‘uit’ te stemmen, dat het onderwerp zou verdwijnen. “Uit alle onderzoeken, toen en nu, blijkt dat de EU ongeveer onderaan het prioriteitenlijstje van de Britten staat. Toch is dat het onderwerp dat alles hier gijzelt.”
‘Opnieuw en opnieuw hoor je dezelfde frustraties’
De vermoeidheid van de kiezers in het Verenigd Koninkrijk is overal hoorbaar: op de televisie, in de kranten, op straat. Laat ons met rust met je politiek, zuchten de mensen, het is verdulleme bijna Kerst. ‘Corbyn en Johnson, het zijn allebei idioten’, tekende bijvoorbeeld de Manchester Evening News op uit de monden van talloze kiezers de afgelopen weken. ‘Steeds opnieuw en opnieuw hoor je dezelfde frustraties, als een echo van een echo van een echo’, schreef Charlotte Green, journalist van die krant. ‘Hij is afkomstig van de mensen die klaar zijn met de politiek, na drie jaar van chaos en besluiteloosheid in Westminster.’
Toch zullen ze naar het stembureau gaan, de kiezers vandaag, in de striemende regen, bij een temperatuur die midden op de dag misschien net de vijf graden zal aantikken. Ze zullen officieel kiezen voor een lokale kandidaat die voor hen in het Lagerhuis gaat zitten, maar in hun achterhoofd zit altijd de brexit.
Noch James Strong, noch zijn collega’s durven het aan om te voorspellen wat de uitkomst zal zijn. Peilingen zijn in het Britse districtenstelsel altijd verraderlijk en een klein verschil tussen voorspeld en werkelijk stemgedrag kan grote gevolgen hebben.
Strong zat eerder deze week in het publiek bij een bijeenkomst van politicologen in het Europe House, de vooruitgeschoven post van het Europees Parlement in Londen. Het onderwerp: hoe het verder moet met de Britse democratie. Daar is in eigen land inmiddels al zoveel over gezegd dat er een Franse brexit-deskundige was overgekomen, om het met wat afstand te beschouwen. Professor Pauline Schnapper van de Sorbonne universiteit in Parijs bracht de voor Strong enigszins geruststellende boodschap dat er veel overeenkomsten zijn tussen de Britse politieke werkelijkheid en die op het Europese continent. Dat elders in Europa de politiek er vaak ook niet zo heel florissant bij staat. “Maar”, zei ze ook, “alles wat ik zeg kan na donderdag volstrekt achterhaald zijn.”
De Britse verkiezingen van vandaag kunnen als uitkomst hebben dat Boris Johnson met zijn Conservatieve partij een meerderheid heeft en dat het Verenigd Koninkrijk op 31 januari echt de EU zal verlaten. Maar even goed is het mogelijk dat de Conservatieven net als in 2017 een paar zetels tekortkomen voor die meerderheid. Dan kan Labour een coalitie vormen met andere partijen – de Schotse Nationale Partij, LibDem, de Groenen – en zijn de kaarten volstrekt anders geschud.
Labour-leider Jeremy Corbyn probeert stemmen te winnen in het stadje Nelson. ©2019 Getty Images
Gezondheidszorg, onderwijs en het klimaat zijn allemaal ondergeschikt
Hoe dan ook, vandaag is het de derde keer dat de Britten stemmen bij verkiezingen waarvan ze het gevoel hebben dat die er al eerder waren. Op het spel staan de gezondheidszorg, de scholen, het klimaat. Maar het lijkt allemaal ondergeschikt aan de brexit.
“Met hun slogan ‘Get brexit done’ hebben de Conservatieven de campagne nogal succesvol naar zich toe weten te trekken”, zegt Strong. “Het is volslagen onzin natuurlijk, want de brexit zal voorlopig nog niet klaar zijn. Er volgen nog jaren van onderhandelen met de EU. Maar het is wat de mensen willen horen. Ze zijn het helemaal zat dat het nu al meer dan drie jaar alleen nog maar over de brexit gaat.”