Van alle Brusselse afkortingen is het politiek de explosiefste: MFK, het Meerjarig Financieel Kader. Het is de EU-begroting voor zeven jaar. En als het om honderden miljarden gaat worden de messen geslepen. Deze week moet er op een speciale EU-top een akkoord komen over het nieuwe MFK (2021-2027). Regeringsleiders worden opgeroepen om extra schoon ondergoed mee te nemen. NRC Europa trekt de MFK-klerenkast alvast open...
Goochelen met cijfers Het is uitdrukkelijk de bedoeling dat het je nu gaat duizelen, dus niet boos worden. Ruim 1.136 miljard euro is het volume van de huidige meerjarenbegroting (2014-2020). Daarmee keren we elkaar in de EU geld uit, ter ondersteuning van landbouw, armere regio’s, enzovoort. Inzet van de top, donderdag en vrijdag: een akkoord over het nieuwe MFK (2021-2027). De Europese Commissie stelt 1.135 miljard voor, wat neerkomt op 1,11 procent van het gezamenlijke nationaal inkomen in de EU. Bijna hetzelfde volume dus. Huh? Maar we zijn toch met mínder, na het vertrek van de Britten? Landen als Nederland – in een groep van ‘vrekken’, met Oostenrijk, Zweden en Denemarken - vinden dat het dus met minder geld kan: 1 procent is hun plafond. Het 1,11-kamp versus het 1-kamp. Of wacht, er is nóg een kamp. Het Europees Parlement, mede-onderhandelaar over MFK, wil 1,3 procent. De impasse is, je was gewaarschuwd, duizelingwekkend.
Handjeklap Om de zeven jaar garandeert een MKF-top politiek vuurwerk, en dit keer zal het niet anders zijn. Het 1,11-kamp redeneert: Brexit slaat een gat in de begroting en de nieuwe ambities - Green Deal-klimaatplannen, Frontex-grensbewaking, digitalisering, Europese defensie - zijn duur. Het 1-kamp ondersteunt die ambities, maar zegt: financier ze door geld weg te halen bij landbouw en regiosteun (het ‘cohesiegeld’). Maar dat is weer tegen het zere been van landen waar boeren sterk afhankelijk zijn van EU-subsidies. En in Zuid- en Oost-Europese landen behouden ze graag de cohesiemiljarden. Nooit eerder was de strijd zo fel, en premier Mark Rutte voelt de bui al weer hangen: rijkere landen, zoals Nederland, moeten het gat dichten. Het wordt ,,handjeklap”, zeggen bronnen in Brussel. Welkom op de Turkse bazaar, zoals de Belgische ex-premier Guy Verhofstadt de MFK-onderhandelingen ooit noemde.
Ruttes wisselgeld En op die bazaar moet je wisselgeld op zak hebben. Rutte gooit ‘conditionaliteit’ in de strijd: strengere voorwaarden bij het uitkeren van EU-geld. Landen zoals Polen en Hongarije, die het niet nauw nemen met onafhankelijke rechtspraak en media, moeten gestraft kunnen worden middels het stopzetten van EU-geldstromen. Is het voorstel haalbaar? Aan de vooravond van de top heeft EU-Raadspresident Charles Michel, die de vergadering leidt, het conditionaliteitsvoorstel al afgezwakt: een gekwalificeerde meerderheid van landen moet het voorstel steunen, wat Ruttes kansen verkleint. Oorspronkelijk was het andersom en was een meerderheid nodig om het te blokkeren. Michels doekje voor Ruttes bloeden is zijn voorstel om het Brexit-gat deels te dichten door de EU ‘eigen middelen’ toe te kennen: Europese belastingen op digitale handel en CO2-importheffingen. Voor het totale MFK-volume stelt Michel nu als startbod 1.100 miljard euro voor, ofwel 1,07 procent. Dat zweeft lekker tussen de 1, 1,11 en 1,3. Nu moet het alleen nog gaan landen.
Rel rond EU-subsidie voor MFK-‘juichpodcast’ In zijn podcast Betrouwbare Bronnen spreekt de Haagse journalist Jaap Jansen een uur lang met de Nederlandse topambtenaar Gert Jan Koopman, bij de Europese Commissie belast met de EU-begroting. In Brussel wekte het al verbazing dat Koopman op juichende toon het Commissievoorstel voor het MFK mocht presenteren – in het verleden hield de Commissie zich in MFK-onderhandelingen onpartijdig en afzijdig. Maar de kritiek zwol extra aan toen bleek dat de podcast is gesponsord door de Commissie. Tegen de Britse krant Daily Express, die het verhaal bracht, zegt VVD’er Anne Mulder: ,,Dat de Commissie zelfs geld over heeft om podcasts te betalen bewijst dat de EU-begroting te ruim is.”