Nieuwe OZB in ontwikkeling.
Geld als water: precarioheffing laat waterrekening stijgen
Het drinkwatertarief van Vitens stijgt al jaren niet mee met de inflatie en gaat dit jaar zelfs omlaag. Toch dreigt de waterrekening voor veel mensen in 2016 een stuk hoger uit te vallen. Oorzaak: extra heffingen die aan drinkwaterbedrijven worden opgelegd.
De gemiddelde jaarrekening van Vitens klanten daalt in 2016 met zes euro naar € 117,50 voor hun waterverbruik. Vitens heeft daarmee het laagste consumententarief van Nederland. Dit bedrag is echter exclusief de belastingen die door verschillende overheden worden opgelegd. Drinkwaterbedrijven hebben te maken met Belasting op Leidingwater (BoL), BTW, provinciale grondwaterheffing en precarioheffing. BoL en BTW zijn de verbruiksbelastingen die een waterbedrijf namens de consument afdraagt. De laatste twee heffingen zijn kostprijsverhogend en moeten altijd worden doorberekend aan de consument, omdat waterleveranciers standaard kostendekkend werken. Inmiddels bestaat de drinkwaterprijs voor 36 procent uit belastingen.
KRAANWATER ALS MELKKOE
Belasting op Leidingwater (BoL) wordt sinds 2000 geheven. Om het begrotingstekort terug te dringen werd het tarief in 2014 verdubbeld naar 33 cent per m3. Dit stond haaks op de belofte door het eerste Kabinet Rutte twee jaar eerder om deze belasting juist te laten vervallen. Jaarlijks verdwijnt nu zo’n 250 miljoen euro via de BoL in de schatkist. Het is een zogenaamde ‘groene belasting’ die kraanwater schaart onder milieubelastende activiteiten. We zijn het daarmee oneens: de winning en zuivering van grondwater is nauwelijks milieubelastend en geldt als een van de meest duurzame vormen van grondstofgebruik in de Nederlandse industrie. Bovendien is al vaker aangetoond dat de prijs van drinkwater nauwelijks in relatie staat met het verbruik ervan. Kraanwater lijkt vooral te worden ingezet als melkkoe voor de schatkist, zonder dat daar een gegronde reden voor is. Het gaat simpelweg om het genereren van inkomsten en kraanwater is een eenvoudige prooi.
PRECARIOHEFFING
En dan de precarioheffing. Sinds 1958 bestaan er overeenkomsten met waterbedrijven die ervoor zorgden dat gemeenten geen precario kunnen heffen op waterleidingen. Ingegeven door de recente Rijksbezuinigingen hebben lokale overheden kraanwater echter herontdekt als inkomstenbron. Steeds meer Nederlandse gemeenten heffen precariobelasting op waterleidingen die door gemeentegrond lopen of zijn van plan deze in de toekomst op te leggen. Inmiddels hebben 56 van de 138 gemeenten in het voorzieningsgebied van Vitens al aangegeven precario te willen heffen. In sommige gevallen zou het bedrag oplopen tot 50 euro per huishouden per jaar.
SLUIPROUTE
Wolter Odding, Directielid van Vitens, legt uit waarom Vitens zo gekant is tegen de invoering van precarioheffing. ‘Een doos van Pandora dreigt open te gaan, want bijna iedere gemeente wil gaan heffen. Het is een soort sluiproute. Een indirecte onroerendezaakbelasting die nog hoger uitvalt door bijkomende extra kosten en BTW die we moeten doorberekenen. Wat veel gemeentes niet weten is dat wij de precarioheffing direct terugleggen op de inwoners van de betreffende gemeente. We hoopten dat de staatssecretaris gemeenten ruimte zou geven om zelfstandig belastingen te mogen innen. Maar dat is hen niet gegund. Blijkbaar hebben ze het geld zo hard nodig en maken ze nu maximaal gebruik van de mogelijkheden door waterleidingen aan te boren als geldbron.’ De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) deelt in grote lijnen de mening van Vitens. ‘Het lokaal belastinggebied is toe aan herziening,’ zegt een woordvoerder. ‘De precariobelasting hoeft daarbij niet per se te blijven bestaan als er andere manieren zijn om begrotingen sluitend te krijgen. Wij dringen bij het Rijk aan op een verschuiving van belastingen van Rijk naar gemeente en vereenvoudiging van het stelsel.’
NIET UIT TE LEGGEN
Ook de Tweede Kamer staat aan de zijde van de waterbedrijven. Eind vorig jaar werd minister Plasterk van Binnenlandse Zaken in een breed gesteunde motie verzocht haast te maken met de wet die het gemeenten, provincies en waterschappen onmogelijk maakt precario te heffen op netwerken van nutsbedrijven. Overigens vraagt de Kamer al sinds 2004 om een dergelijk verbod, maar telkens zonder resultaat. Dat wil zeggen: voor telecommunicatienetwerken is zo’n precarioverbod inmiddels geregeld, maar niet voor drinkwater- en energiebedrijven. Wolter Odding: ‘Terwijl wij ons drinkwater als eerste levensbehoefte zo goedkoop mogelijk moeten houden, kan de heffing van precario straks ongecontroleerd plaatsvinden. Het zal toch niet zo zijn dat drinkwater straks in hetzelfde rijtje staat als tabak en alcohol qua belastingopbrengsten? Dat valt niet uit te leggen.’