Zondag moet de brexitkogel door de kerk: EU lijkt bereid pad van no-deal in te slaan
Zondag moet duidelijk zijn of een handelsakkoord tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk mogelijk is of niet. Deze uiterste deadline stelden de Britse premier Boris Johnson en voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie gisterenavond na een drie uur durend diner.
Lieven Desmet 10 december 2020, 05:25
Premier Boris Johnson en Europees commissievoorzitter Ursula von der Leyen onderhandelen al weken over de voorwaarden van de brexit. ©AP
Over de kans op een akkoord lieten de twee zich na afloop van hun gesprek niet uit. Betrokkenen stellen dat die kans steeds kleiner wordt: ook gisteren kwamen de partijen niet dichter tot elkaar. EU-onderhandelaar Barnier en zijn Britse collega Frost hebben nog drie dagen om de kloof te overbruggen.
De schriftelijke verklaring die Von der Leyen na het diner gaf, was kort. “We hebben een duidelijk beeld gekregen van elkaar posities. Die blijven ver uit elkaar liggen. We zijn het eens dat de (onderhandelings)teams zo snel mogelijk weer bij elkaar komen en proberen de wezenlijke problemen op te lossen. Aan het eind van het weekend zullen we een besluit nemen.”
‘Harde brexit onvermijdelijk’
Het laatste avondmaal van Johnson met von der Leyen bleek niks meer dan een schimmenspel voor de achterban. “Beide partijen kunnen zo het verwijt counteren dat ze er niet alles aan hebben gedaan”, zegt professor Hendrik Vos. “Een harde brexit lijkt onvermijdelijk.”
De Europese leiders komen vandaag en morgen samen in Brussel. Op de agenda staat dat von der Leyen een briefing zal geven over het verloop van het diner en de stand van zaken.
Vòòr de tête-à-tête van beide excellenties vlogen de harde woorden wel over en weer. Boris Johnson gaf in het Britse Lagerhuis voor zijn vertrek een speech waaruit vooral moest blijken dat de standpunten tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie onoverbrugbaar lijken. “Geen enkele premier kan de huidige voorwaarden van de EU aanvaarden”, zo verklaarde hij tot goedkeuring van zijn Conservatieve partij. “Een goeie deal” is nog mogelijk als de EU zijn eisen laat vallen, maar hoe dan ook zal het Verenigd Koninkrijk “bloeien, met of zonder deal”, zo maakte Johnson zich sterk.
Tegelijk liet Angela Merkel in de Bondsdag er geen twijfel over bestaan dat Europa geen schrik heeft van een ‘no -deal’. “Indien er aan Britse zijde voorwaarden zijn die we niet kunnen aanvaarden, dan zijn we bereid het pad van een no-deal in te slaan. Eén zaak moet duidelijk zijn: de integriteit van de interne markt moet gegarandeerd worden.” Zo blijft Merkel hameren op een gelijk speelveld. Aan Europese zijde wil men immers niet in een situatie belanden waarin staatssteun of lagere milieunormen of sociale standaarden de concurrentiepositie van Europese bedrijven in de interne markt ondermijnen. “We hebben een gelijk speelveld nodig, niet enkel voor vandaag, maar ook voor morgen en nadien”, aldus de Duitse bondskanselier.
Geen toenadering
“Beide partijen zitten vast in een eigen redenering”, zegt professor Hendrik Vos. “En de uitspraken laten weinig ruimte voor wie nog enig optimisme zou koesteren omtrent een oplossing van de laatste kans.” Zonder nieuw akkoord over handel, economie, visserij en andere thema’s, is een harde scheiding tussen de Britten en de rest van Europa een feit. Hendrik Vos ziet ook niet in hoe er alsnog een vergelijk zou kunnen worden gevonden. “Over de visserij zou je nog een compromis kunnen sluiten over visserijrechten die in de tijd uitdoven bijvoorbeeld. Maar het fundamentele breekpunt is wel het gelijke speelveld voor de interne markt. Daar kan je geen klassiek compromis maken. Je aanvaardt dat, of niet.”
En uit de toon van beide kampen valt op te maken dat er geen toenadering in zit. Op deze manier is het diner tussen Johnson en Von der Leyen niets meer dan een gebaar voor de achterban, oordeelt Vos. “Vooral Boris Johnson weet dat hij het hard te verduren zal krijgen als het verenigd Koninkrijk vanaf 1 januari op eigen benen staat. Met zijn komst naar Brussel kan hij aantonen dat hij alles heeft geprobeerd, dat men hem niet kan verwijten niet het onderste uit de kan te hebben proberen te halen.”
In de wandelgangen van het Europese Parlement lieten diplomaten uitschijnen dat Boris Johnson en Ursula von der Leyen vooral zouden proberen om nog enkele dagen tijd te kopen. Om de deadline weer even met enkele uren of dagen te verschuiven. Al weken wordt er op die manier onderhandeld. Maar hoe langer een akkoord uitblijft, hoe moeilijker het wordt om de inhoud ervan nog om te zetten in wetgeving voor het einde van het jaar. Als er voor het einde van het weekend alsnog een akkoord uit de bus komt, zou dat in sneltempo nog door de parlementen moeten kunnen geraken.
Hendrik Vos: “Op een bepaald ogenblik moet je durven vaststellen dat het niet lukt. En moet je vooral beginnen plannen maken voor de toekomst. Een harde brexit, waar we nu op afstevenen, betekent immer nieuwe taksen, douaneformaliteiten, enzovoort. Dat alles vergt ook de nodige tijd.”