Deel 2:
'Dat predicaat “Royal” deed wat met kleine beleggers. Het was toch een soort keurmerk.' Foto: Leroy Sankes voor het FD
U zegt dat 1400 gedupeerden zich bij uw stichting hebben gemeld. Wat kunt u die mensen beloven?
'Helemaal niks.'
En dat houdt u hen ook voor?
'Ja, ik geef geen garantie op resultaat. Toen Imtech failliet ging, ontstond er een boedel met meer dan een miljard aan schulden. Niemand wist ergens van en iedereen dekte elkaar. Misschien had ik moeten zeggen: jongens het is failliet, als je mazzel hebt blijft er straks nog wat over in de boedel. Tot ziens. Maar ik heb me er juist heel erg in vastgebeten. Het is een lange rit. En het einde is nog niet in zicht.'
Wat gaat er op 22 april gebeuren?
'Dan is er een comparitie van partijen. De rechter zal gaan kijken of er een schikking mogelijk is. Onze dagvaarding inclusief producties beslaat inmiddels meer dan 1700 bladzijden. En de hele Zuidas zit aan de andere kant van de tafel, met een overmacht aan advocaten van kantoren als NautaDutilh, DLA Piper, Houthoff en Florent. Dus die hebben ook nog eens minimaal vijfduizend bladzijdes geproduceerd. Dat kun je niet in drie uurtjes behandelen. Dus die procedure gaat lang duren. En als er straks dan een uitspraak is, komt er een hoger beroep. Daarna gaan we met zijn allen naar de Hoge Raad. Die zal het dan weer terugverwijzen. Dan zijn we zo weer acht jaar verder met zijn allen.'
Wat is nou uw belangrijkste verwijt?
'Dat al vanaf 2011 duidelijk was dat Imtech technisch failliet was, maar iedereen mooi weer bleef spelen. De kurk waarop Imtech dreef was de Duitse divisie. Als je daar steeds minder opdrachten krijgt, als je vervolgens rekeningen niet kunt betalen, als je dan met geld gaat schuiven om problemen weg te poetsen, dan weet je dat het niet klopt. Ik beschik over e-mails van het Duitse management waaruit blijkt dat er in dat land iedere week wel ergens een alarmbel afging. Onderaannemers wilden geen werk meer aannemen zonder vooruitbetaling. Dat was gewoon algemeen bekend. Dan ben je toch geen draaiend concern meer?'
Het is in die periode dat de Nederlandse directie met klaroengeschal 'de grootste order ooit' aankondigt. Imtech was in Polen in zee gegaan met de Nederlandse ondernemer Peter Jan Mulder. Samen wilden ze Adventure World Warschau bouwen, met afstand het grootste pretpark van Europa. Voor Imtech had het project een waarde van bijna €700 mln, maar het draaide uit op een fiasco. Adventure World Warschau groeide in de jaren daarna uit tot hét symbool van alles dat mis was met Imtech.
Voor zijn onderzoek reisde Lijesen verschillende keren naar Duitsland en Polen. Hij sprak daar met oud-medewerkers en klanten van Imtech. Hij zocht journalisten op, sprak met forensische onderzoekers en zelfs met medewerkers van het Duitse parlement. Het is tijdens die reisjes dat Lijesen merkte dat het Poolse management dicht tegen de onderwereld aan schurkte. Het is niet voor niks dat na het faillissement een groot deel van de Poolse administratie was verdwenen.
Lijesen: 'Ik heb in Polen wel een en ander boven water gekregen. En ik verwacht ook dat ik nog meer ga krijgen. Ik spreek nog steeds met mensen die telkens weer met iemand aan komen zetten die dan weer stukken heeft.'
Wie zijn die mensen dan? Oud-medewerkers?
'Nou, ik denk dat ze elkaar allemaal afpersen daar. Dit soort mensen komt poeslief op je af en belooft je van alles. Ze geven als drijfveer dat ze onrecht aan de kaak willen stellen. Maar eigenlijk willen ze gewoon meedelen. Ze willen een tegenprestatie.'
Ze willen geld?
'Dat is me al zo vaak gevraagd. Maar dat doe ik niet.'
Het zijn dus onderwereldfiguren?
'Kijk, er is in Nederland weleens in de publiciteit geweest dat een Poolse Imtech-manager een schilderij van een oude Italiaanse meester aanschafte om geld wit te wassen. Ik kan je vertellen dat dat schilderij werd bezorgd door twee jongens van een motorclub. Van die gorilla's zeg maar. Ik hoorde dat in Warschau, waar ik eigenlijk zou overnachten. Maar ik had een unheimisch gevoel overgehouden aan dat gesprek. Ik heb mijn spullen gepakt en ben die nacht terug naar Berlijn gereden. Ik dacht: weg hier.'
Voelde u zich dan bedreigd?
'Je begeeft je daar in een schaduwwereld. Kijk, een goede vriend van mij heeft me een tijd geholpen met mijn onderzoek naar de fraude in Polen en Duitsland. Totdat hij in Duitsland van de snelweg werd gereden. Hij werd in het Duits aangesproken door twee Oost-Europeanen. Of hij zich nooit meer met hun zaken wilde bemoeien. Hij heeft toen zijn werk voor mij neergelegd. En zelf heb ik sinds kort een levensverzekering.'
'Oost-Europa is een andere wereld. Je krijgt daar geen opdracht zonder dat er eerst met geld wordt geschoven. En Imtech zat in Roemenië, Oekraïne, Polen, noem maar op.' Foto: Leroy Sankes voor het FD
Wat wilt u daarmee zeggen?
'Oost-Europa is gewoon een andere wereld. Je krijgt daar geen opdracht zonder dat er eerst met geld wordt geschoven. En Imtech zat in Roemenië, Oekraïne, Polen, noem het allemaal maar op.'
Het zijn spectaculaire verhalen. Maar later deze maand staan in de rechtszaal andere vragen centraal: wat was nou de oorzaak van het faillissement? En zijn de bestuurders aansprakelijk?
'Ik denk niet dat je daar één oorzaak voor kunt aanwijzen. Het is eerder een jarenlang stelselmatig negeren van allerlei signalen en misstanden. Wat helpt is dat bij de Accountantskamer al is vastgesteld dat er onjuiste jaarcijfers zijn gepubliceerd. En twee oud-bestuurders hebben een bestuurlijke boete gehad vanwege marktmisleiding.'