NRC
Het geloof in biotechbedrijf Galapagos is ‘een beetje zoek’, na mislukking in de VS
Biotech Wéér een grote klap voor Galapagos. Medicijn filgotinib tegen reuma komt definitief niet op de Amerikaanse markt.
Liza van LonkhuyzenJoris Kooiman
16 december 2020 om 19:49
Leestijd 3 minuten
Laboratorium van Galapagos in Leiden.
Laboratorium van Galapagos in Leiden.
Foto Jasper Juinen / Bloomberg
Een rampzalig jaar voor Galapagos eindigt met een forse tegenvaller. Partner Gilead ziet geen toekomst meer in reumamiddel filgotinib (merknaam Jyseleca) voor de Amerikaanse markt. Het belangrijkste kandidaat-medicijn van het Belgisch-Nederlandse biotechbedrijf had juist in de VS de meeste omzet moeten behalen. De beurskoers van Galapagos sloot woensdag 18,5 procent lager.
De eenzijdige beslissing van farmareus Gilead viel nadat het niet was gelukt de Amerikaanse toezichthouder FDA te overtuigen van de veiligheid van het middel. „Ongelooflijk zuur”, zegt Onno van de Stolpe, topman van Galapagos. „Vorig jaar [toen het bedrijf een megadeal sloot met Gilead] is een fantastisch jaar geweest. Vlak voor de lancering gaat het mis. Dat is een enorme domper.”
Het medicijn van Galapagos tegen reumatoïde artritis is wel goedgekeurd door de Europese en Japanse toezichthouders. Gilead zou de verkoop van filgotinib in een groot deel van Europa op zich nemen, maar ziet daar nu ook vanaf. Galapagos zal honderd mensen van Gilead overnemen voor de Europese marketing.
Galapagos, rond de eeuwwisseling voortgekomen uit het Leidse biotechbedrijf Crucell, geldt sinds een paar jaar als de grootste Nederlandse biotech-belofte. Die status is voor een belangrijk deel gebaseerd op filgotinib. Vanwege het hoge aantal reumapatiënten werd lang gedacht dat het geneesmiddel, het eerste medicijn van Galapagos dat zo ver ontwikkeld is, een ‘blockbuster’ kon worden. In februari was een aandeel van het bedrijf nog zo’n 250 euro waard, nu nog geen 80 euro. Met het verlies van de Amerikaanse markt raakt Galapagos meer dan 60 procent van de potentiële winst van het reumamiddel kwijt, zegt Van de Stolpe. „Prijzen liggen daar drie keer zo hoog als hier.”
De beurswaarde van Galapagos is nu gezakt tot iets meer dan 5 miljard euro, grofweg het niveau van twee jaar geleden. Beleggers vinden het bedrijf daarmee niet of nauwelijks meer waard dan het bedrag dat Gilead vorig jaar betaalde voor de samenwerking. Volgens Van de Stolpe toont dit aan dat het vertrouwen „een beetje zoek” is. „Aan ons om te bewijzen dat we medicijnen wel goed naar de markt kunnen brengen.”
Spermaproductie
In augustus bleek al dat de FDA kritisch is op filgotinib en de markttoelating uitstelde. De toezichthouder uitte twijfels over de hoge dosering van 200 milligram vanwege risico’s op bijwerkingen. Daarnaast waren er zorgen over de mogelijke effecten op de spermaproductie van mannen. Bij muizen was een effect op sperma gezien. Galapagos en de Europese toezichthouder waren tevreden toen bij mannen geen afname van het testosteronniveau werd gemeten, maar de Amerikaanse toezichthouder nam daar geen genoegen mee.
In de zomer zeiden de partners dat ze verwachtten de FDA alsnog te kunnen overtuigen. Onder andere met een extra studie naar de vruchtbaarheid van mannen. De uitkomst van die studie wordt medio volgend jaar verwacht.
In een nieuw gesprek met de FDA veranderde de toezichthouder alleen „geen centimeter” van mening over het risico op bijwerkingen bij de hogere dosis van het middel, zegt Van de Stolpe. „Zonder een volledig nieuwe studie zouden we geen toelating krijgen. Dat zou heel kostbaar zijn en enkele jaren vertraging betekenen.”
Lees ook dit profiel van Van de Stolpe: ‘Je moet hém het spel laten spelen: anders gaat hij door het dak’
Gilead wil niet met alleen doseringen van 100 milligram de Amerikaanse markt op. Er zijn namelijk al enkele vergelijkbare geneesmiddelen in omloop. Van deze medicijnen kregen de hogere doseringen ook geen goedkeuring van de FDA. Galapagos hoopte de Amerikanen te overtuigen dat filgotinib minder bijwerkingen geeft en in een hogere dosis – die beter zou werken – wel toestemming verdiende. Die droom is nu doorgeprikt.
Gilead trekt zich ook terug uit studies naar de werking van filgotinib bij andere reumatische ziekten, zoals de ziekte van Bechterew. Galapagos heeft besloten zelf dan ook maar te stoppen met die studies. De verdere kosten voor de studie naar spermaproductie moet Galapagos zelf dragen. Galapagos krijgt 160 miljoen van Gilead als compenstatie voor de nieuwe koers.
Niet zo superieur
De farmareus blijft wel betrokken bij onderzoeken naar de werking van filgotinib tegen darmziekten. Zo buigt de EMA zich momenteel over de mogelijke werking van het middel tegen de darmziekte colitis ulcerosa. Of filgotinib wel op de Amerikaanse markt zal worden toegelaten in het geval van darmziekten, hangt ook weer mede af van wat er uit de studie naar spermaproductie zal blijken. Ook de Japanse en Europese toezichthouders kunnen filgotinib nog van de markt halen als de uitkomst van het sperma-onderzoek negatief is.
Zijn Europese en Japanse reuma-artsen in de toekomst huiverig filgotinib voor te schrijven door de mislukking in de VS? Dat valt wel mee, denkt Bart van den Bemt, hoofd van de ziekenhuisapotheek van de Sint Maartenskliniek. Dat ziekenhuis is gespecialiseerd in reuma. „Het is een middel dat bewezen effectief is, ook in de hogere dosis. Voor mij bevestigt dit nieuws vooral dat dit medicijn vergelijkbaar is met andere middelen uit dezelfde klasse. Het is niet zo superieur als Galapagos van tevoren dacht.”
Ook de mogelijke risico’s voor spermaproductie hebben niet zoveel impact in de behandelkamer, denkt Van den Bemt. „Tweederde van de reumapatiënten is vrouw en de gemiddelde leeftijd is 58 jaar. Voor darmziektes is de doelgroep jonger, dus voor hen is de uitkomst van die studie belangrijker.”