NRC 12-2-2021
Op de Loosdrechtse plassen schaatste donderdagochtend een man die zijn bedrijf de afgelopen twaalf maanden bijna 12 miljard euro aan beurswaarde zag verliezen. Onno van de Stolpe, ceo van het Nederlands-Vlaamse biotechnologiebedrijf Galapagos, heeft een rampjaar achter de rug.
Hij ging het ijs op om „weer positief naar de wereld te kijken”, na het dramatische bericht van een dag eerder. Een kandidaat-geneesmiddel van Galapagos tegen de chronische ziekte longfibrose bleek in de laatste grote studie op mensen een onverwacht effect te hebben: patiënten die het middel kregen, stierven váker dan deelnemers in de controlegroep. „Dan is het per direct einde oefening”, zegt Van de Stolpe.
In oktober faalde al een kandidaat-geneesmiddel van Galapagos tegen artrose. Twee maanden daarvoor bleek de Amerikaanse geneesmiddelenautoriteit (FDA) zodanig kritisch over het verst gevorderde en belangrijkste medicijn in de pijplijn van Galapagos, een middel tegen reuma, dat het bedrijf en partner Gilead er geen toekomst voor zien op de Amerikaanse markt. Nu heeft Galapagos zijn hoop gevestigd op onderzoeksprogramma ‘Toledo’, een nieuwe klasse van medicijnen tegen ontstekingsziekten zoals reuma.
U verwachtte veel van het middel tegen longfibrose. Hoe kunnen de resultaten zó tegenvallen?
„Dit was de eerste langdurige en grote studie op mensen. Uit dierproeven en kleine tests op mensen kwamen geen signalen van ernstige bijwerkingen. Dit had niemand verwacht. Het DSMB (het onafhankelijke comité dat de studie volgde, red.) heeft ons 4.000 pagina’s informatie gestuurd, dus het is nog te vroeg om conclusies te trekken.”
Het is al de derde tegenvaller. Wat zegt dat over de technologie van Galapagos?
„Die vraag krijgen we van investeerders ook. Maar filgotinib (de reumabehandeling, red.) is goedgekeurd in Europa en Japan. We hebben een veilig en effectief geneesmiddel afgeleverd. Met de twee middelen die daarna kwamen, is het wel misgegaan. We moeten ons daarom afvragen: zijn we kritisch genoeg in de eerste onderzoeksfases, voordat we dure vervolgstudies beginnen die hoge verwachtingen wekken? Misschien zijn we te optimistisch en naïef geweest en moeten we langere studies doen met meer patiënten voordat we naar de laatste onderzoeksfase gaan. Dan lopen we minder risico dat de effectiviteit tegenvalt en we signalen van bijwerkingen laat oppikken.”
Gelooft u zelf nog in de technologie van Galapagos?
„Zeker. Heilig zal ik niet meer zeggen. Maar de resultaten van ‘Toledo’ in dierproeven en eerste klinische studies laten zien dat we een werkingsmechanisme hebben gevonden dat de behandeling van ontstekingsziekten volledig kan veranderen. Feit blijft dat slechts 1 op de 12 geneesmiddelentargets de laatste onderzoeksfase haalt. Maar het is bij ons niet slechter dan bij andere farmabedrijven. Alleen liggen wij onder een vergrootglas, ook omdat we door investeerders op een voetstuk zijn gezet.”
Heeft u daar zelf niet aan bijgedragen?
„Ik ben natuurlijk een enthousiaste topman. Een beroemde uitspraak van mij is dat we groter worden dan Philips. Maar ik heb altijd gezegd: áls de eerste drie medicijnen succesvol op de markt komen. Die nuance valt soms weg. Misschien hadden we explicieter moeten zijn.”
Hoe reageren jullie investeerders op deze klap?
„Beleggers die gespecialiseerd zijn in biotechnologie spreken vooral troostende woorden. Zij weten dat dit erbij hoort en zitten erin voor de lange termijn. Meer generalistische investeerders zijn vaker ontgoocheld.”
Hoe voorkomt u dat uw belangrijkste wetenschappers nu weggaan?
„Dat is een zorg. Onze mensen zijn heel gemotiveerd om medicijnen te ontwikkelen. Maar sommige medewerkers zijn gekomen voor het laatste stuk, om geneesmiddelen naar de markt te brengen. Dat duurt nu minstens nog een jaar of vijf. Dat is ook een probleem voor de commerciële afdeling die we hebben opgetuigd om filgotinib te vermarkten. Die wil je gebruiken voor meer dan één medicijn.”
Afschalen dus?
„Een andere optie is dat we de rechten kopen op een kandidaat-geneesmiddel dat al ver in ontwikkeling is, zodat we het gat kunnen overbruggen. Maar we kunnen ook proberen de commerciële afdeling elders onder te brengen.”
Ik vind het nu ook geen goed moment om op te stappen als topman. Ik wil dat het eerst beter gaat met Galapagos
U was van plan al eerder afscheid te nemen. Op verzoek van Gilead bent u langer gebleven. Groeit nu de druk om alsnog te vertrekken?
„Ik heb geen signalen gekregen vanuit Gilead of onze commissarissen dat ze me willen vervangen. Ik vind het ook geen goed moment om op te stappen. Ik wil dat het eerst beter gaat met Galapagos.”
Gilead heeft jullie in 2019 5,5 miljard euro betaald voor een partnerschap. Hoelang kunnen jullie daarmee toe?
„We kunnen financieel nog tien jaar door, zelfs als de volgende programma’s mislukken. De vraag is meer: hoeveel mislukkingen kun je accepteren voordat aandeelhouders zeggen: wat doen jullie met de cash op de balans? Als ‘Toledo’ faalt, dan twijfel ik of Galapagos nog bestaansrecht heeft als zelfstandig bedrijf. Dan is het in ieder geval niet meer aan mij om te bedenken hoe het verder moet.”
Galapagos is minder waard dan het geld dat het bedrijf in kas heeft. Dat maakt jullie een overnameprooi.
„De langjarige deal met Gilead beschermt ons. Zij hebben 28 procent van de aandelen en kunnen naar maximaal 29,9 procent. Dat is contractueel vastgelegd”
Goed onderhandeld, achteraf gezien.
„Daar ben ik ook goed in, beter dan in medicijnen ontwikkelen misschien, haha.”