'Als maaltijdbezorgers in een pandemie geen geld verdienen, wanneer dan wel?'
Jan Braaksma 06:00
De strijd om wie de meeste pizza's, hamburgers en salades bezorgt laait op. Maaltijdbezorgers hebben miljarden euro's op de plank liggen om elkaar het leven zuur te maken. Maar zwarte cijfers blijven uit, en strengere regelgeving dreigt.
Illustratie: Istock/FD Studio
Wie niet uit eten kon omdat de restaurants gesloten waren, liet de afgelopen maanden al snel een maaltijd thuisbezorgen. De bestellingen bij maaltijdbezorgers schoten omhoog. Toch lopen beleggers niet de polonaise. De concurrentiestrijd tussen maaltijdbezorgers laaide de afgelopen maanden ook weer flink op, en de arbeidsrechtelijke status van fietskoeriers ligt onder een vergrootglas.
Meer koeriers in loondienst
Is de koerier die uw pizza, poké bowl of sushi komt brengen een zelfstandige of werknemer? De laatste optie wint aan populariteit. Dinsdag stemde de Spaanse regering in met een wetsvoorstel, waardoor maaltijdbezorgers in het land vanaf half augustus in loondienst moeten zijn. Zelfs in de Verenigde Staten, waar werknemersbescherming lang lager op de agenda stond dan in Europa, pleit de regering-Biden ervoor kluswerkers beter te beschermen.
En waar de regering niet ingrijpt, kan de rechter dat nog doen. Zo oordeelde het Amsterdamse Gerechtshof in februari dat Deliveroo-koeriers recht hebben op een dienstverband, inclusief cao-loon en doorbetaling bij ziekte.
Dat kost al snel miljoenen euro's. Just Eat Takeaway moet in Italië bijvoorbeeld €11 mln aan achterstallige sociale premies betalen, zo blijkt uit documenten die het bedrijf heeft gedeponeerd voor zijn fusie met het Amerikaanse Grubhub. Daar bovenop hebben Italiaanse aanklagers de bedrijven een boete van €773 mln opgelegd.
VergrootglasDe arbeidsrechtelijke status van fietskoeriers ligt onder een vergrootglas
Naar eigen zeggen had Just Eat Takeaway, in Nederland bekend van Thuisbezorgd.nl, relatief weinig Italiaanse koeriers ingehuurd als zelfstandigen. 'We zijn er behoorlijk zeker van dat onze concurrenten in Italië boetes van honderden miljoenen euro's gaan krijgen', zei topman Jitse Groen in april tegen analisten. De Nederlandse koeriers van het bedrijf zijn al jarenlang in loondienst, een model dat het AEX-bedrijf ook elders in Europa uitrolt.
Concurrenten als Deliveroo en Uber Eats houden een voorkeur voor het zelfstandigen-model, met alle juridische risico's van dien. Een aantal fondsbeheerders deed om die reden niet mee toen Deliveroo eind maart naar de Londense beurs ging.
Een ander gevolg van de veranderende status van koeriers is dat maaltijdbezorgers hen moeten doorbetalen als zij wachten op een bestelling. Ook dat is een flinke kostenpost, zegt Jack Neele, fondsbeheerder bij Robeco. 'Dit is een sector met piekuren. Rond lunchtijd en 's avonds bestellen veel mensen, maar daar buiten heb je veel minder koeriers nodig. Als de bestellingen opdrogen, gaat een flexwerker naar huis. Als werknemer gaat dat niet.'
‘Als de bestellingen opdrogen, gaat een flexwerker naar huis. Als werknemer gaat dat niet’
Jack Neele, fondsbeheerder bij Robeco
Het efficiënter benutten van de rustige dagdelen zou een van de redenen kunnen zijn waarom een aantal maaltijdbezorgers experimenteert met het afleveren van boodschappen, denk Neele. Zo werkt Deliveroo in het Verenigd Koninkrijk samen met supermarkten als Sainsbury’s en Aldi. Ook Just Eat Takeaway gaat deze kant op. Het bedrijf maakte woensdag bekend dat het in tachtig Duitse steden boodschappen gaat bezorgen, en onderzoekt of dat in Nederland en het Verenigd Koninkrijk ook mogelijk is.
Op overnamepad
'Gezocht: een Europese partner, die actief is in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland.' Dat was ongeveer wat persbureau Bloomberg eind april optekende, op basis van anonieme bronnen rond de Amerikaanse maaltijdbezorger Doordash. Beleggers dachten meteen aan Just Eat Takeaway, de marktleider in de landen die het artikel specifiek noemde.
Eén probleem: Just Eat Takeaway is zelf bezig met een miljardenovername, die het bedrijf voet aan de grond moeten geven in de Verenigde Staten. Het AEX-bedrijf deed vorig jaar een bod van $7,3 mrd (€6,4 mrd) op zijn Amerikaanse concurrent Grubhub.
De aandeelhouders van Just Eat Takeaway zijn al akkoord, die van de overnameprooi mogen zich volgende maand uitspreken. Als deze fusie is afgerond, is Doordash te laat: het bedrijf is ruimschoots marktleider in de Verenigde Staten, en de kans is nihil dat de mededingingsautoriteiten een samengaan met een concurrent met een serieus marktaandeel in het land zouden goedkeuren.
Transatlantische fusies en overnames zijn het sluitstuk op een al langer lopende consolidatiegolf. 'In de meeste markten zijn nog twee à drie leidende spelers over', zegt Neele van Robeco. 'Dat geldt voor de VS, het Verenigd Koninkrijk en de vrijwel alle Europese landen. Daarna is er nog weinig te consolideren.'
Speldenprikken uitdelen
De overname-uitnodiging van Doordash is slechts één van de speldenprikken die de maaltijdbezorgers onderling uitdelen. Ze grijpen elke kans aan om de concurrentie dwars te zitten. Zo kondigden zowel Uber Eats als Delivery Hero afgelopen weken aan dat zij de Duitse markt op willen. Of dat kans van slagen heeft, betwijfelen analisten: Just Eat Takeaway heeft er bijna een monopoliepositie. Die kreeg het bedrijf overigens door tweeënhalf jaar geleden de Duitse activiteiten van Delivery Hero te kopen.