voda schreef op 22 juli 2022 12:13:
TNO en EBN: opslag waterstof op zee lijkt haalbaar
Ondergrondse opslag van waterstof op zee lijkt technisch gezien een haalbare en relevante optie om te betrekken bij de planning en aanleg van het toekomstige energiesysteem. Dat conluderen EBN en TNO.
Energie Beheer Nederland (EBN) en TNO hebben een haalbaarheidsstudie uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Voor de realisatie van de waterstofopslag moet wel aan een aantal randvoorwaarden worden voldaan en is nader onderzoek vereist.
Eerste stap
De studie vormt een belangrijke eerste stap in het onderzoeken van de mogelijkheid om waterstof ondergronds, op het Nederlandse deel van de Noordzee, op te slaan. In de vorig jaar gepresenteerde studie ‘Ondergrondse Energieopslag in Nederland 2030-2050; Technische evaluatie van vraag en aanbod’ voorzagen TNO en EBN dat tussen 2030 en 2050 – wanneer de grootschalige productie en import van waterstof op gang is gekomen – de opslagcapaciteit tot 4 zoutcavernes op land niet meer zal volstaan. Dat moment wordt nu voorzien rond 2030. Tot 2050 zal de opslagbehoefte voor waterstof kunnen oplopen tot 10 à 65 zoutcavernes en 0 à 5 gasvelden, afhankelijk van uiteenlopende scenario’s.
Zoutcavernes
De mogelijkheid om waterstof op te slaan in zoutcavernes is al bewezen in projecten in Engeland en de Verenigde Staten. Onder de Noordzee liggen, net als onder land, meerdere zoutstructuren die mogelijk geschikt zijn. Opsporingsonderzoek, inclusief proefboringen, is nodig om de mogelijkheden op individuele locaties te bevestigen. Een aandachtspunt is hoe om te gaan met de pekel die vrijkomt bij de aanleg van cavernes op zee. Het lozen van pekel is onder de huidige wetgeving namelijk niet toegestaan. Een optie is om de ontstane pekel te transporteren naar land voor verdere verwerking tot industriële grondstof.
Gasvelden
Er zijn in de Nederlandse Noordzee verder veel gasvelden die mogelijk in aanmerking komen voor opslag van waterstof. Deze gasvelden zijn merendeels al ontwikkeld en aangesloten op een platform en aardgasinfrastructuur. Echter, de technische haalbaarheid van waterstofopslag in gasvelden moet nog definitief worden bewezen. Om dit te kunnen doen, adviseren EBN en TNO om de mogelijkheden en randvoorwaarden te onderzoeken voor een eerste pilotproject voor waterstofopslag in een gasveld.
Kosten
Ondergrondse waterstofopslag kan verschillende doelen dienen, vergelijkbaar met aardgasopslag: kort-cyclische opslag, seizoensopslag en strategische opslag voor calamiteiten.
Afhankelijk van het type opslag zijn de kosten van de benodigde faciliteiten en infrastructuur op zee tussen de 1,5 en 2,5 keer hoger dan op land. Voor seizoensopslag en strategische opslag heeft de benodigde hoeveelheid gas die nodig is om de berging op druk te houden – het zogeheten kussengas – een aandeel van zo’n 60 tot 70 procent in de kosten. Dit deel van de kosten verschilt overigens niet van ondergrondse waterstofopslag op land.
Synergie
Bij de realisatie van ondergrondse waterstofopslag signaleren de onderzoekers diverse kansen voor mogelijke synergie met andere activiteiten op zee, die nader kunnen worden onderzocht. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om het hergebruik van bestaande infrastructuur zoals offshore- gastransportleidingen of aan CO2-opslagfaciliteiten die naderhand worden ingezet voor de opslag van waterstof. Een ander conceptueel idee dat nader kan worden onderzocht, is het gebruik van CO2 als kussengas. Ook het combineren van aardgaswinning en waterstofopslag in nog te ontwikkelen gasvelden op zee, waarbij de nieuwe aardgasvelden aansluitend worden gebruikt voor waterstofopslag, zou synergie op kunnen leveren. Ten slotte zouden toekomstige energie-eilanden plaats kunnen bieden voor aanleg van ondergrondse waterstofopslagfaciliteiten in combinatie met waterstofproductie.
Snel vervolgstappen nodig
Welk type opslag er op welke locatie en in welke vorm nodig is, hangt onder meer af van hoe de markt voor waterstof zich de komende jaren ontwikkelt. Daarnaast is het internationale perspectief van belang: zo zijn in Duitsland diverse pilots met waterstofopslag in cavernes in voorbereiding. Een deel van deze locaties is verbonden met het Nederlandse transportnetwerk. Mogelijk kan dit resulteren in een gedeelde waterstofopslagcapaciteit, zoals nu ook het geval is met opslag van aardgas en olie.
Er lijken volgens de onderzoekers dus voor waterstofopslag op zee op voorhand geen algemene showstoppers te zijn, anders dan eventuele showstoppers die ook een rol spelen bij aanleg op land. Voor de ontwikkeling van ondergrondse waterstofopslag op zee moet wel rekening worden gehouden met significante ontwikkeltijden van 10 tot 15 jaar. Dit betekent dat als de eerste opslag kort na 2030 beschikbaar moet zijn, er op korte termijn vervolgstappen moeten worden gezet.
Door Marco de Jonge Baas
solarmagazine.nl/nieuws-zonne-energie...