We zijn ook gehecht aan het nucleaire infuus van Rusland.
Het debat over een olie- en gasembargo tegen Rusland is in volle gang in de EU. "Zo snel mogelijk" willen ze van de Russische grondstoffen af, zeggen ze. De afhankelijkheid van Ruslands uranium wordt echter vergeten - of bewust over het hoofd gezien. Het is wel groter dan verwacht.
Het Westen is afhankelijk van een infuus van Russische grondstoffen. De EU wil nu 300 miljard euro investeren om fossiele brandstoffen uit Rusland kwijt te raken, zoals Commissievoorzitter Ursula von der Leyen onlangs aankondigde. De ontkoppeling van Moskou moet "zo snel mogelijk" gebeuren. In veel lidstaten is de zoektocht naar vervangende leveranciers voor Russische olie en gas al in volle gang. Met het oog op de agressieoorlog tegen Oekraïne moet Rusland verder worden losgekoppeld van de wereldeconomie. Er is echter een blinde vlek in alle discussies en inspanningen om Russische grondstoffen te embargoeren. Eén energiebrandstof wordt altijd vergeten - of bewust weggelaten: uranium.
Waarom een uitbreiding van kernenergie niets oplevert
Daar kan een goede reden voor zijn. "De EU is voor kernenergie nog meer afhankelijk van Rusland dan voor aardgas", zegt Volker Quaschning van de Hogeschool in een interview met ntv.de. De cijfers bevestigen dit: volgens de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie ( Euratom ) haalt Europa ongeveer 40 procent van zijn verrijkt uranium, dat nodig is voor de exploitatie van kerncentrales, uit Rusland en Kazachstan, dat loyaal is aan het Kremlin.
Maar het zijn niet alleen de grondstoffen. Waar Rusland op technologisch gebied op de meeste gebieden achterblijft bij het Westen, is de situatie in de nucleaire sector heel anders. Moskou heeft de afgelopen jaren miljarden in de verwerkingstechnologie gepompt. Met succes: de uraniumverwerkingsfabrieken in Rusland behoren tot de beste ter wereld. Volgens de World Nuclear Association zijn veel Midden- en Oost-Europese landen niet alleen afhankelijk van Russisch uranium, maar ook van Russische nucleaire technologie. Er zijn Russische kernreactoren in 18 EU-landen: twee in Bulgarije, zes in Tsjechië, twee in Finland, vier in Hongarije en vier in Slowakije.
De wereldwijde suprematie van Rosatom
Euratom heeft al zijn bezorgdheid geuit en beschouwt de EU als "aanzienlijk kwetsbaar" op dit gebied. Omdat deze drukwaterreactoren regelmatig moeten worden vervangen, werken ze alleen met de zeshoekige brandstofstaven van Russisch ontwerp. Omdat westerse fabrikanten nog weinig ervaring hebben met deze splijtstofelementen, kunnen exploitanten van kerncentrales hun afhankelijkheid van Rusland nauwelijks verminderen zonder hun bedrijfsvoering in gevaar te brengen. De oudere versies kunnen sowieso alleen door Rosatom geleverd worden.
De banden tussen veel Europese landen en het Russische staatsbedrijf zijn dan ook enorm, zegt Quaschning. Rosatom, opgericht in 2007 door Vladimir Poetin, rapporteert rechtstreeks aan het Kremlin en heeft nu een leidende positie in de wereldwijde uranium- en nucleaire business: vandaag behoren meer dan 350 bedrijven tot het Russische staatsbedrijf - waaronder het Duitse nucleaire technologiebedrijf Nukem Technologies . Met belangen in uraniummijnen in Canada, de Verenigde Staten en Kazachstan is Rosatom de op één na grootste uraniumproducent ter wereld, net achter Kazachstan. Meer dan 30 procent van de wereldwijde export van verrijkt uranium komt uit Rusland. De op één na grootste brandstofleverancier ter wereld, Nederland, is goed voor minder dan de helft van de Russische export, blijkt uit gegevens van denktank Bruegelkomt naar voren.
Dat het goed gaat met de Russische uraniumverrijking blijkt ook uit satellietbeelden van het ruimtevaartbedrijf LiveEO, dat door de "Wirtschaftswoche" is beoordeeld. Zo is de fabriek in Novouralsk, een van de vier opslagcomplexen in Rusland, de afgelopen twaalf jaar verdubbeld. "Rusland heeft de afgelopen jaren bewust een strategische positie opgebouwd in de nucleaire sector", vat Anke Herold van het Duitse Öko-Institut over Deutschlandfunk samen.
"Kan de stroomvoorziening van hele landen torpederen"
De strategie van het Kremlin om het Westen te voorzien van uranium en nucleaire technologie tegen lage prijzen wierp vruchten af: de EU is afhankelijk van zakendoen met Rosatom. Het feit dat de zaken met het nucleair technologiebedrijf uit Moskou doorgaan ondanks de aanvalsoorlog tegen Oekraïne, laat zien hoezeer dat gaat. De civiele nucleaire sector is uitdrukkelijk vrijgesteld van EU-sancties. Met ongeveer acht miljard euro die de EU van 2010 tot 2019 aan Russische nucleaire technologie heeft uitgegeven, dalen de bedragen van de Europese nucleaire business voor Rusland is veel kleiner.
cc: N-tv.de