’Boodschappen veel duurder door fossielvrij transport’
Yteke de Jong
Aangepast: Gisteren, 20:54Gisteren, 20:51in Financieel
Amsterdam - Lege winkels en dure boodschappen dreigen over een aantal jaar, als fossiele vrachtwagens 29 grote steden niet meer in mogen. Een deel van de branche luidt de noodklok over de plannen voor uitstootvrij goederenvervoer in de komende jaren. „Artikelen in de winkel worden straks tot 40% duurder in emissievrije steden.”
Onlangs publiceerde het ministerie van Infrastructuur een ’tijdlijn’ om te komen tot uitstootvrij vervoer, daarin is al een overgangstermijn voor vrachtwagens opgenomen omdat 1 januari 2025 fossielvrij niet haalbaar is. Nu wordt gekoerst op 2030. „Zelfs met de overgangstermijn is elektrisch goederenvervoer voor 2030 een utopie. Nu zijn 826 van de 150.000 vrachtwagens in Nederland elektrisch. Het lukt nooit in dit tijdsbestek om deze te vervangen, nog los van of deze investering zich terug kan verdienen. Er zijn op dit moment nul snelladers voor vrachtwagens in Nederland. Er zijn een paar transporteurs met elektrische trucks, maar dat is voor de bühne”, zegt Klaas de Waardt van de Vereniging Eigen Rijders Nederland (VERN), die erop wijst dat er al 3500 bedrijven wachten op aansluiting op het stroomnet.
Uitdaging
Nu zijn er subsidies beschikbaar voor de nieuwe e-trucks, maar die zijn volgens de Vern niet voldoende om het gat van de investering te dekken. Een elektrische truck kost met €350.000 tot €400.000 circa het driedubbele van een fossiele vrachtwagen. Navraag bij drie van 29 gemeenten leert dat ze uitstootvrije zones invoeren als gevolg van het Klimaatakkoord uit 2019.
De gemeente Amsterdam erkent de logistieke en financiële uitdagingen. „Er is voor goederenvervoer meer netcapaciteit nodig. We hebben samen met Liander, TenneT en de haven van Amsterdam de handen ineengeslagen om problemen op het stroomnet aan te pakken en de schaarse ruimte te verdelen”, zo zegt een woordvoerder. De gemeente Eindhoven zegt dat de gemeenteraad tot de drastische maatregel heeft besloten om de ’klimaattransitie te versnellen’. „De klimaatopgave voor de stad vraagt van alle partijen een inspanning”, aldus een woordvoerder. Volgens Apeldoorn is de uitstootvrije zone ’een ingrijpende verandering’. „Dit is niet van de ene op de andere dag geregeld, we gaan de ondernemers helpen met advies.”
Ongelijk speelveld
Een ander probleem is het ongelijke speelveld dat ontstaat tussen de grotere transporteurs die wel het geld hebben voor deze investeringen en de kleinere mkb-bedrijven. „De grotere transporteurs zetten hun emissievrije vloot in de 29 steden in, terwijl een lokale transporteur het kapitaal meestal niet heeft voor zo’n grootscheepse vervanging en opschaling op deze termijn. Kleinere transportbedrijven zijn in die zin wel de pineut, bijvoorbeeld de toeleveranciers voor kleinere retailbedrijven”, zegt transporteconoom Rico Luman van ING, die verwacht dat het aanbod van elektrische trucks sterk zal toenemen, maar desondanks spreekt van ’een enorme uitdaging’.
Eindhoven wijst in een reactie daarop dat er sprake is van maatwerk. „Zo is er bijvoorbeeld bij bijzondere omstandigheden waarbij een ondernemer failliet zou gaan door aanschaf van een vervangend uitstootvrij bedrijfsvoertuig een ontheffing mogelijk”, zegt een woordvoerder van de gemeente.
Hobbels
„Kleinere ondernemers kunnen meer subsidie krijgen dan grotere. Maar wij zien ook dat er hobbels zijn, zo’n transitie gaat niet vanzelf”, aldus een woordvoerder van het ministerie van Infrastructuur. Dat zegt in overleg te zijn met de branche en gemeenten hoe dit toch van de grond kan komen. De vraag rijst of elektrisch wel de oplossing is voor uitstootvrij goederenvervoer.
Het ministerie zegt in een reactie dat het aan ondernemers is om dat te bepalen. „Wij willen emissievrij, en hoe dat maakt ons niet uit. Het staat ondernemers vrij te kiezen welke techniek bij hen past. Op dit moment kiezen veel ondernemers voor elektrisch, maar wij investeren niet voor niets ook in waterstof.” Maar het beleid gaat wél uit van elektrificering, zegt Luman van ING. „Er is echter subsidie voor 400 trucks, dus dat schiet niet op.”
Klimaatakkoord
Transport- en Logistiek Nederland zegt in een reactie dat overheden voor voldoende geld en stroom moeten zorgen en spreekt van ’majeure’ knelpunten. Maar TLN wil geen verder uitstel, omdat deze branchevereniging zich heeft gecommitteerd aan het Klimaatakkoord. „Die kosten komen terecht bij de eindgebruikers, veelal consumenten.”
De gemeente Amsterdam zegt dat de kosten van elektrisch vervoer lager zijn dan die van diesels. Volgens de eigen rijders rekent de gemeente buiten de afschrijving en de vervanging van de accu’s na vijf tot zeven jaar.
Door de toenemende schaarste aan grondstoffen en elektrificatie zal de kostprijs alleen maar hoger worden, maar nooit goedkoper dan diesel, voorspelt De Waardt. „Gemeenten vergeten dat geen enkele bank of leasemaatschappij iets zal financieren zonder verdienmodel. De kosten van transport worden zo hoog dat artikelen zoals een pak melk in de supermarkt tot minimaal 40% in prijs zullen stijgen. Geen consument zal dat pikken. Als dit zo door gaat, dan zijn er straks lege winkels in de steden, terwijl de winkelstraten al onder druk staan.”