Hoofdrolspelers over unieke aanpak Knooppunt Hoevelaken
Rijkswaterstaat trekt een half miljard euro uit om Knooppunt Hoevelaken te ontwarren. Vandaag de tweede van een serie verhalen in de lange aanloop naar de reconstructie van ’s lands beruchtste filefuik. De hoofdrolspelers achter en voor de schermen.
Marco Willemse 25 april 2018, 07:51
De files bij Knooppunt Hoevelaken blijven zich nog zes à zeven jaar voordoen. Het reconstructieproces versnellen gaat niet. ©ANP
Een partnerschap heet al snel uniek in de wereld van de grote projecten, maar op de trojka die verantwoordelijk wordt voor de reconstructie van knooppunt Hoevelaken is het predicaat toch echt van toepassing. Het gebeurde volgens de partijen niet eerder dat opdrachtgever (Rijkswaterstaat), planontwerper (Arcadis) en aannemers (Van Oord, BAM, Volker Wessels ) sámen de ontwerpfase in gingen.
Voordat ze dieper ingaan op de renderende maar niet altijd even makkelijke samenwerking, stellen de sleutelfiguren in de mega-operatie zich voor. Eindverantwoordelijk bij Rijkswaterstaat is projectmanager Christa Kempenaar. In haar team dat is belast met de uitvoering, is een cruciale rol weggelegd voor omgevingsmanager Winston Zuiverloon. Hij is de man in het veld die de rechtstreekse gevolgen van de herinrichting van het knooppunt optekent en intern terugvertaalt. Bij de Combinatie A1/28 (Van Oord, BAM, Volker Wessels en Arcadis) fungeert omgevingsmanager Mirjam van der Veen als verbindingsofficier tussen haar opdrachtgevers en bewoners, bedrijven en bestuurders in de omgeving van het klaverblad. Projectdirecteur Arjan de Wit doet het woord namens de wegenbouwers die al in 2013 de aanbesteding wonnen. Joost Mulder tekent als communicatieadviseur namens Rijkswaterstaat voor het informeren van de samenleving.
In welk opzicht verschilt de herinrichting van Knooppunt Hoevelaken van eerdere grote projecten?
Zuiverloon: ,,Wat deze aanpak écht anders maakt, is het moment van instappen van de bouwers. Die komen normaal gesproken pas in beeld nádat het ontwerp is gemaakt en door de besluitvorming is geloodst. In dit geval zijn de aannemers echter vanaf het begin betrokken bij het uitwerken van de plannen. Hun inbreng en kennis wordt nu vóoraf benut. Het is stukken efficiënter, want hoe vaak maken we niet mee dat de bouwers tíjdens het werk aangeven dat het beter anders had gekund of dat het alsnog anders moet.’’
De Wit: ,,Dat laatste hoor je mij niet bestrijden. We lopen nog wel eens aan tegen ontwerpkeuzes waar wij ons als praktijkmensen over verbazen. Dit keer zitten we tijdig aan tafel. Ik heb dat niet eerder meegemaakt. Het is ook wennen, want een aannemer wil nou eenmaal bouwen. Een klap er op en de bulldozers gaan op pad, zo doen we dat normaal gesproken. Ik moet intern nu wel eens op de rem trappen. Het is een boeiend proces.’’
Kernteam bij het Knooppunt. Met v.l.n.r. Joost Mulder, Christa Kempenaar, Arjan de Wit, Mirjam van Veen en Winston Zuiverloon. ©Saskia Berdenis van Berlekom
Van der Veen: ,, Er is ook een cultuurverschil tussen een bouwbedrijf en een overheidsgestuurde organisatie als Rijkswaterstaat. Aannemers staan altijd in de zesde versnelling, Rijkswaterstaat niet omdat besluiten over veel schijven gaan. Het is zaak dat iedereen in zijn rol blijft, anders wordt het een Poolse landdag. Tot nu toe lukt dat heel aardig.’’
Kempenaar: ,,Of het uniek is, weet ik niet, maar het is op zijn minst ook bijzonder dat de Combinatie voor de looptijd van het project een kantoor tegenover Rijkswaterstaat heeft gehuurd. Korter kunnen de lijnen niet zijn. Het woog voor ons zeker mee in de keus voor de beste partij. De Combinatie gaat er net als wij vol voor.‘’
Over de winnende aanbesteding gesproken: de regio was blij verrast dat alle wensen voor fiets- en voetgangerstunnels, geluidsreductie en andere zaken, op één na, gehonoreerd werden. Of zien we sommige maatregelen na de zomer niet terug in het Ontwerp Tracé Besluit?
Zuiverloon: ,,Nee nee. Ze worden er stuk voor stuk in opgenomen. Het ligt contractueel vast; de Combinatie heeft er voor getekend.’’
De Wit: ,,We hebben bij de tender (aanbesteding, MW) uitvoerig stilgestaan bij de aanvullende wensen. Wat kun je wel, wat kun je niet voor elkaar krijgen? Nou, bijna alles dus. Het is een uitdaging, maar omdat we nu zelf bij de ontwerpfase zitten, durven we het aan. We verdienen als het ware terug op deze nieuwe manier van samenwerken.’’
Van der Veen: ,,We blijven uitstralen dat er in het plan stevig tegemoet is gekomen aan de wensen van de omgeving. Anders is het nooit genoeg en blijven er nieuwe verzoeken op tafel komen. En dat kan niet meer als het plan definitief is.’’
Impressie van het komvormige knooppunt na de herinrichting met ruimere afslagen en meer rijbanen. ©Rijkswaterstaat
Kempenaar: ,,Het is bijna onvermijdelijk als er veel tijd zit tussen aanbesteding en uitvoering. De wensen zijn al verzilverd in 2014, terwijl het werk aan het knooppunt begint in 2021.
Wat me brengt op de vraag die veel weggebruikers hebben. Kan het niet sneller? Het geld is er tenslotte en de contracten zijn getekend.
Kempenaar: ,,We waren verder geweest als we in 2016 en 2017 niet waren verrast door sterk afwijkende verkeerscijfers. Veel onderdelen van het tracé-ontwerp moesten tot twee keer toe opnieuw worden doorgerekend. De prognose tot 2030 is de onderbouwing voor de reconstructie. We kunnen niet voorbijgaan aan grote wijzigingen. De Raad van State tikt ons anders onherroepelijk op de vingers. En dan kun je van voor af aan beginnen.’’
Dit keer zitten we tijdig aan tafel. Ik heb dat nog niet eerder meegemaakt.
Arjan de Wit, projectdirecteur
Van der Veen: ,,Het zou tijd hebben gescheeld, maar niet in termen van jaren. De planprocedures in ons land zijn zorgvuldig en democratisch, maar ze vergen nou eenmaal tijd. Je hebt heel wat formele stappen te doorlopen voor je daadwerkelijk aan de slag kunt.
Mulder: ,,In de tweede helft van 2018 presenteren we de bevolking het Ontwerp-Tracébesluit. We weten nog niet hoe we het precies gaan doen, maar zeker is dat het grondig zal gebeuren. Belanghebbenden die dat willen, krijgen van ons hulp bij het opstellen van hun zienswijze (bezwaar, MW). Het moet glashelder zijn wat we willen met het knooppunt en wat de gevolgen zijn.’’
Het werk staat gepland voor 2021 tot en met 2025. Kan het project nog vertraging oplopen door financiële tegenvallers? En hoe zit het met de personeelskrapte in de wegenbouw?
Kempenaar: ,,Vertraging valt nooit 100 procent uit te sluiten. De stijging van kosten is afgedekt in het contract. Geen bouwbedrijf zou er anders aan beginnen met zoveel tijd tussen aanbesteding en uitvoering. Voor kostenstijgingen wordt het project jaarlijks gecompenseerd door Den Haag.’’
De Wit: ,,Ik deel de zorgen over de arbeidsmarkt, al valt het in de wegenbouw tot dusver mee. We hebben zeker niet de problemen van de woning- en utiliteitsbouw. De lange voorbereidingstijd bij de reconstructie van het knooppunt heeft als voordeel dat we ook qua menskracht vooruit kunnen plannen. Dit project heeft absoluut voorrang.’’