De dagen van de klassieke stroomleverancier zijn geteld
Door de energietransitie moeten we aanbod en gebruik beter op elkaar afstellen. De klassieke stroomleveranciers moeten zich omvormen tot stroomregisseurs.
De meeste mensen zullen het allicht niet gemerkt hebben, maar maandag 7 december was een historische dag voor de Belgische energiesector. Op de elektriciteitsmarkt stegen de elektriciteitsprijzen even naar 2.291 euro/MWh. Een nooit geziene piek. Ter vergelijking, in een energiecontract betaal je gewoonlijk rond 50 euro/MWh. De directe aanleiding: een veel lagere windproductie dan voorspeld. Op sommige momenten was er door de lagere productie een tekort van meer dan 1.000 MW.
Dat hoeft niet altijd een probleem te zijn. De hoogspanningsnetbeheerder Elia kan zulke schommelingen opvangen door reserves te activeren. Op die bewuste maandag waren de reserves echter maar net genoeg om het tekort op te vangen. Dat komt omdat er die dag ook in de rest van West-Europa weinig stroomproductie was. Bovendien viel in Frankrijk onverwacht een kerncentrale uit.
Het gevolg was een gebrek aan stroom, waardoor Elia de hele reservecapaciteit moest aanspreken. Ook werd bedrijven gevraagd hun productieprocessen stil te leggen om het evenwicht op het stroomnet te herstellen. Uiteraard doen die dat niet gratis. Ze rekenen er forse tarieven voor aan. De opgelopen verliezen worden verhaald op de energieleveranciers die te weinig stroom hadden ingekocht en verplicht waren die aan te kopen tegen historisch hoge prijzen. Dat is een gevaarlijke situatie, wat al meermaals is gebleken.
Omdat we meer en meer hernieuwbare energie zullen ontwikkelen, zal dat in de toekomst vaker voorkomen. Elektriciteit uit zon en wind heeft als voordeel dat ze goedkoop is en geen CO2 uitstoot, maar een van de grote nadelen is dat ze moeilijker te voorspellen is.
De periode waarin klassieke elektriciteitscentrales stroom produceren op basis van wat klanten en bedrijven afnemen, loopt op zijn laatste benen.
Dat betekent dat ook de burger zijn steentje moet bijdragen en zijn consumptie moet afstemmen op de hernieuwbare energiebronnen, door bijvoorbeeld zijn elektrische auto te laden of de vaatwasser te laten draaien als er voldoende wind- en zonne-energie is. Veel bedrijven zijn daarmee bezig. De periode waarin de klassieke elektriciteitscentrales stroom produceren op basis van wat klanten en bedrijven afnemen, loopt op zijn laatste benen.
Energietransitie
Het is de kern van de energietransitie waar we voor staan: ons energieverbruik verminderen én tegelijk afstemmen op het aanbod. De klassieke energieleveranciers moeten energieregisseurs worden die klanten helpen hun verbruik af te stemmen op de hernieuwbare-energiebronnen. We zullen met behulp van klantendata van de digitale meters en via artificiële intelligentie burgers en bedrijven sturen en adviseren op welk tijdstip ze het best deze duurzame energie verbruiken tegen de beste prijs.
Wat op 7 december gebeurd is, heeft voorlopig geen impact op de energiefactuur van de particuliere klanten, want de prijs ligt vast voor een bepaalde periode. Maar we kunnen niet uitsluiten dat die kosten in de toekomst wel worden doorgerekend en dat de financiering van nieuwe wind- en zonneprojecten in gevaar komt.
Die extreme schommelingen kunnen investeerders afschrikken en als een zwaard van Damocles boven toekomstige projecten hangen. We moeten dus blijven investeren in de verdere ontwikkeling van hernieuwbare energie, de interconnectiviteit met onze buurlanden om tekorten of overschotten in- en uit te voeren, en ook in de flexibiliteit van ons eigen stroomnet.
We staan voor grote uitdagingen, maar we mogen ze niet uit de weg gaan. De rol van energieregisseur zal garanderen dat de klant kan genieten van de financiële voordelen, zonder enig comfortverlies. Digitalisering en klantgerichtheid krijgen zo een andere betekenis. Laten we de energietransitie samen aanpakken om de basis te leggen voor een duurzame en koolstofarme samenleving.
De energieleveranciers zullen hun verantwoordelijkheid nemen als regisseur, waardoor de burgers echt van alle voordelen van de transitie zullen kunnen genieten.
Cc De Tijd
Jean-Jacques Delmée CEO Eneco België