FD
Wordt het weer tijd voor The Big Short?
• Koersen doken begin deze week omlaag
• De ‘angstbarometer’ schoot juist omhoog
• Dat zet shortsellen weer in de schijnwerpers
Van onze redacteur
Amsterdam
De markten zijn nerveus. Begin deze week doken de koersen wereldwijd hard omlaag na een tegenvallend cijfer over de Amerikaanse economie. De AEX-index in Amsterdam verloor bijna 3% op één dag. De VIX-index, die de volatiliteit meet en daarom de ‘angstbarometer’ wordt genoemd, schoot juist omhoog.
Beleggers vrezen een wereldwijde recessie als ook de groei in de VS tegenvalt. Uit Europa komen al langer sombere berichten. Zo krimpt de economie van ‘groeimotor’ Duitsland. Komt hij dan eindelijk, de grote correctie op de beurs waar al zo lang over wordt gepraat? En kunnen particuliere beleggers daar ook geld aan verdienen?
‘De meeste particulieren zitten long. Zij kopen aandelen in de verwachting dat de koers omhooggaat’, zegt beleggerstrainer Peter Siks van onlinebroker BinckBank. ‘Het idee dat je ook geld kunt verdienen aan dalende koersen vereist een omslag in het denken.’ Beleggers die speculeren op een koersdaling gaan short.
De bekendste manier werkt via het lenen van effecten. Een belegger leent, tegen een kleine vergoeding, bijvoorbeeld aandelen in de verwachting dat de koers zal dalen, en verkoopt die vervolgens.
Als de koers inderdaad daalt, kan hij die op de beurs terugkopen tegen de lagere koers. Het verschil tussen de prijs waarvoor de aandelen zijn verkocht en de koers op het moment van terugkopen is voor de shortseller.
Het beroemdste voorbeeld van (succesvol) shortgaan is verfilmd. In The Big Short, gebaseerd op het boek van Michael Lewis, zien we hoe de Amerikaanse belegger Michael Burry vele miljoenen verdient aan het in elkaar storten van de Amerikaanse huizenmarkt tijdens de financiële crisis. Burry speculeerde niet met aandelen, maar met derivaten op hypotheekleningen, maar het principe is hetzelfde: gokken op een daling, liefst een heel heftige.
In een ver verleden was speculeren op koersdalingen voorbehouden aan professionele partijen, maar tegenwoordig kan de particuliere belegger zich er ook aan wagen.
Bij BinckBank kunnen particulieren short gaan op aandelen, maar slechts voor één dag. Aan het einde van de dag moeten de posities worden gesloten. Bij concurrent DeGiro kan het ook voor een langere periode, er worden dan aandelen geleend van andere klanten. Shortsellers moeten wel voldoende onderpand bij DeGiro hebben staan om er zeker van te zijn dat ze het verlies kunnen dragen.
Maar anticiperen op koersdalingen kon voor particulieren eerder al op andere manieren, legt Siks van BinckBank uit. ‘Met opties kan het al heel lang, sinds de jaren tachtig. Met een putoptie koop je het recht om een hoeveelheid aandelen te verkopen tegen een van tevoren vastgestelde prijs. Een put kan worden gebruikt om een beleggingsportefeuille te verzekeren tegen koersdalingen, maar je kunt er ook mee speculeren.’
Een andere methode is via termijncontracten, doorgaans futures genoemd. ‘Als je een future op de AEX verkoopt, verplicht je je in de toekomst te leveren tegen de koers van de future. Stel dat de AEX-index nu op 560 punten staat. Als die op 540 staat op het moment dat het termijncontract afloopt, heb je geld verdiend’, zegt Siks.
Je kunt ook verliezen natuurlijk, als de markt de andere kant op gaat. ‘Handelen in financiële derivaten is veel ingewikkelder dan aandelen kopen. Je kunt er veel geld mee verliezen. Je moet dus wel heel erg goed weten wat je doet.’
Siks vindt handelen met turbo’s nog het geschiktst, omdat het maximale verlies van tevoren vaststaat. Een turbo is een instrument, oorspronkelijk ontwikkeld door ABN Amro, waarbij beleggers met een hefboom inzetten op een koersdaling of -stijging van effecten. Bij een turbo zit er een rem op het verlies omdat de positie wordt verkocht als de koers anders beweegt dan de belegger had verwacht. Daarin schuilt ook meteen een nadeel: ook als de belegger denkt dat de koers nog ten goede kan draaien, wordt hij ‘uitgestopt’ en is hij zijn positie kwijt.
Vanwege de risico’s en de complexiteit is shortsellen onder particulieren nog steeds niet heel populair. Bij een neergaande markt kiezen veel beleggers ervoor hun geld van de beurs te halen of te parkeren in de traditionele ‘veilige havens,’ zoals staatsobligaties of goud.
De gespecialiseerde shortsellers worstelen ondertussen met een slechte reputatie. Tijdens de financiële crisis werden zij als ‘aasgieren’ neergezet. In Frankrijk zijn ze die periode niet vergeten. Daar gingen deze week stemmen op shortselling aan banden te leggen omdat dat Franse bedrijven zou destabiliseren.
De Amerikaanse belegger Michael Burry verdiende miljoenen aan het instorten van de huizenmarkt. Foto: Reuters