Deel 2:
Een recente publicatie in The Lancet laat zien dat een succesvolle aanpak van COVID-19 begint bij het aanpakken van welvaartsziekten als hypertensie, obesitas, diabetes, hart- en vaatziekten, chronische longziekten en kanker.
Want het moderne leefpatroon heeft ons zwakker gemaakt op het niveau van:
specifieke essentiële micronutriënten (o.a. vitamine D3, K2 en magnesium)
microbioom inclusief virioom
autonome zenuwstelsel
immuunsysteem
receptorgevoeligheid, o.a. insuline, leptine en cortisol
Ons lichaam, de voedingsbodem van onze gezondheid, is door de moderne ongezonde leefstijl enorm verzwakt. Het is een voedingsbodem zonder natuurlijke weerstand en flexibiliteit geworden. De zwakste groepen op dit moment zijn mensen met obesitas, chronische aandoeningen en ouderen. Hun immuunsysteem is verzwakt. Het resultaat is dat een infectieziekte – in dit geval SARS-CoV-2 – bij dikke, zieke of oudere mensen uit het niets als een meteoriet kan inslaan in hun lichaam, wat een vitaliteitslandschap zonder weerstand is geworden.
Dus we dachten van infectieziekten af te zijn, maar door onze onnatuurlijke leefstijl en verzwakking van onze aangeboren en verworven immuniteit hebben we de deur wagenwijd opengezet voor een comeback van infectieziekten.
Maar is het virus wel de schuldige? Of is het de interne omgeving – dus de verzwakking van het immuunsysteem – waardoor het virus kan toeslaan? Het is de discussie die Bernard en Pasteur in de negentiende eeuw al voerden. Op zijn sterfbed gaf Pasteur aan dat Bernard gelijk had: het is de omgeving. Het is de zwakke interne omgeving van de mens, waardoor dit virus zo hard kan toeslaan. Want gezondheid is niet de afwezigheid van ziekte, maar de aanwezigheid van vitaliteit.
Als de wereldwijde uitbraak van het coronavirus iets pijnlijk aantoont, is dat er wereldwijd een radicale vitaliteitscrisis is. Of misschien zelfs wel dat de vitale mens aan het uitsterven is.
Maatregelen van buitenaf
Onze premier Mark Rutte blijft vooral op 2 maatregelen hameren:
Was je handen
Houd anderhalve meter afstand
Recent benoemde hij in zijn persconferentie hoe we het virus met een grotere hamer kapot moeten slaan. Of in ieder geval hard moeten raken. We trekken ons dus angstig terug in slecht geventileerde ruimtes (hierover later meer).
Het is sterke oorlogstaal, maar met de huidige maatregelen slaan we vooral op onze eigen vinger, want de maatregelen verzwakken onze natuurlijke afweer. Het tegengaan van grote groepen zorgt misschien dat het virus zich minder snel verspreidt, maar slaat het virus zeker niet dood. Het feit dat mensen zich – vaak eenzaam – in hun huizen terugtrekken, terwijl ze ongezond voedsel eten, stilzitten en aan schermpjes gekluisterd zitten, maakt ons juist zwakker (want dit gedrag leidt tot verzwakking van het microbioom, autonome zenuwstelsel en immuunsysteem).
Ondertussen horen we op elke persconferentie hoe de toenemende besmettingen vooral de schuld van onze ongehoorzaamheid zijn. Want als we trouw zouden zijn aan de huidige maatregelen, dan zal het magische reproductiegetal onder de 1 komen.
Misschien heeft hij gelijk dat mensen nog in te grote groepen samenkomen, vooral in slecht geventileerde ruimtes. Verder hebben de twee belangrijkste adviezen van onze premier (bijna) geen enkel effect op het coronavirus.
Even op de verspreiding van het coronavirus inzoomen
Het virus reist niet via handen of voorwerpen. Wel reist het via de lucht, via zogenaamde aerosolen. Maurice de Hond schreeuwt dit al maanden. Het desinfecteren van winkelwagentjes en het stuk wassen van je handen is dan ook zinloos.
Arts, epidemioloog en emeritus hoogleraar Manno Jan Bouma verwoordt krachtig dat er 3 hoofdgroepen van virussen zijn, namelijk opportunisten, overlevers en vliegers. Het coronavirus behoort tot de laatste groep en verspreidt zich via de lucht. Opportunisten houden we vooral tegen via de huid, overlevers via het zure maagsap en vliegers via afweermechanismen in onze mond- en keelholte. Voor overlevers zoals een diarreevirus is het verstandig om handen te wassen, te desinfecteren, geen handen te schudden en niet te knuffelen. Om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan heeft dit weinig zin, omdat vliegers een andere strategie hebben om van gastheer naar gastheer te reizen, en om gastheren binnen te dringen.
Vliegers zoals griepvirussen en corona gedijen goed bij koele, droge lucht. Daarom zie je een duidelijk seizoensritme, met een piek in de winter en dal in de zomer. Daarom sloegen de maatregelen in maart ook beter aan (richting de zomer) dan nu (winter).
Praktisch: Zet vooral een bakje water op iedere radiator om de luchtvochtigheid in huis of op de werkvloer positief te beïnvloeden, zodat aerosolen minder ver kunnen reizen en eerder neerslaan, dus neervallen.
Ons kabinet biedt geen enkele aandacht aan de route via de lucht. In België geeft hoogleraar Marc van Ranst (de Belgische equivalent van Jaap van Dissel) wél aan dat aerosolen een belangrijke besmettingsroute vormen. In scholen hangen daar zelfs CO2-meters, waarmee ze de luchtkwaliteit constant monitoren.
Ook is de toename van besmettingen volgens emeritus hoogleraar Bouma geen groot probleem, omdat hij liever spreekt van kennismakingen. Met een PCR-test zoek je naar het coronavirus – of restjes van het dode virus als de infectie al voorbij is -, maar dat hoeft helemaal geen probleem te zijn, omdat hier een leger aan afweercellen klaarstaat om het virus onschadelijk te maken. Als veel mensen dit proces doorlopen is er sprake van groepsimmuniteit.
Slecht eten, slechte lucht, slechte behuizing, chronische stress, inactiviteit en chronische belasting met gifstoffen (waaronder veel medicijnen) verzwakken het immuunsysteem.
Bij dikkere, oudere of zieke mensen is er sprake van een verzwakte afweer. Het virus dringt eerder naar binnen, vaak tot diep in de longen. Professor klinische ethiek Erwin Kompanje laat zien dat bij oudere mensen het toenemend falen van het immuunsysteem en het verkorten van de telomeren natuurlijke processen zijn en ouderen vatbaarder maken voor infectieziekten. Infectieziekten zijn evolutionair gezien de belangrijkste doodsoorzaak bij ouderen, zeker als ze onderliggend lijden hebben. 80 procent van de mensen die overleden zijn aan COVID-19 zijn 70 jaar en ouder. De gemiddelde leeftijd ligt rond de 80 jaar.
Corona heeft een IFR (Infection Fatality Rate) van ongeveer 0,25 procent, te vergelijken met een middelzware griep. Onder de 70 jaar is de IFR nog lager, namelijk 0,05 procent. In maart ging men nog uit van 3,4 procent – dus een killervirus – waardoor ingrijpende maatregelen verantwoord waren. Nu blijkt de IFR tienmaal lager, dus zijn deze maatregelen steeds meer buiten alle proporties.
We mogen dus veel meer van angst naar vertrouwen gaan. Het coronavirus is een ‘gevaar’ voor risicogroepen, dus mensen met een verzwakt immuunsysteem. Dit zijn drie hoofdgroepen, namelijk 1. dikke, 2. zieke en 3. oudere mensen. Bij de laatste groep is het een natuurlijk fysiologisch mechanisme. Toch hebben we – ook in deze laatste groep – volgens hoogleraren Rudi Westendorp en Marli Huijer moeite om te accepteren dat de dood bij het leven hoort.