We zijn voorlopig nog niet van het virus af....
Bron: NOS
Het coronavirus is gemuteerd en nu mogelijk nog besmettelijker, kopten verschillende Amerikaanse media afgelopen week. Ze berichtten over een studie door enkele gerenommeerde onderzoeksinstituten in de Verenigde Staten en Engeland.
De onderzoekers zeggen in de titel van hun publicatie dat ze "het opduiken van een makkelijker overdraagbare vorm van SARS-CoV-2" aantonen. Een onderzoeksresultaat dat nogal belangrijk is, als het klopt.
Het kan betekenen dat vaccins waaraan nu overal gewerkt wordt minder effectief zullen zijn, omdat het virus veranderd is.
Mutaties
De wetenschappers vonden in maart en april veertien relatief frequente mutaties in SARS-CoV-2, het nieuwe coronavirus. Frequent betekent hier in 0,3 procent van alle genetische sequenties gemaakt van het virus in patiëntenmonsters.
Die genetische sequentie is de volgorde waarin nucleotiden liggen in genetisch materiaal. Nucleotiden zijn de bouwstenen daarvan. Die volgorde of sequentie van de nucleotiden wordt met genoomsequencing vastgesteld.
De onderzoekers hebben ruim 6300 genetische sequenties gebruikt. Mutaties die minstens negentien keer voorkwamen zijn erop beoordeeld of ze betekenis hadden voor de verspreiding van SARS-CoV-2.
Een bepaalde mutatie dook al begin februari op in Europa. Vandaar is die gemuteerde virusvariant in de VS, Canada en elders terechtgekomen en al snel de meest voorkomende variant geworden. Dat betekent, zeggen de onderzoekers, dat de mutatie het virus helpt bij zijn verspreiding.
De mutatie deed zich voor op een van de uitsteeksels - de spikes - van de 'kroon' van het coronavirus en heeft de naam Spike D614G gekregen. SARS-CoV-2 gebruikt net als andere coronavirussen die uitsteeksels om lichaamscellen binnen te dringen en zich daar te vermenigvuldigen.
Daarom zijn diezelfde uitsteeksels het doelwit bij uitstek voor medicijnen, maar ook bijvoorbeeld voor de inzet van antilichamen in onderzoek van het Erasmus MC en de Universiteit Utrecht.
Besmettelijker?
Vanwege zijn snelle verspreiding én de plek van de mutatie concluderen de wetenschappers van het Los Alamos National Laboratory en de Duke Human Vaccine Institute in de VS en verschillende instituten van de Universiteit van Sheffield in Engeland dat de mutatie-D614G "reden voor urgente zorg" is.
Maar ze hebben niet bewezen dat het gemuteerde virus makkelijker menselijke cellen binnendringt, zich meer vermenigvuldigt en dus mensen sneller infecteert. Wel constateren ze dat het virus met de D614G-mutatie sneller aantoonbaar is in besmette personen, omdat die meer virusdeeltjes bij zich hebben.
"Als deze variant het overneemt van de eerdere toont dat aan dat deze variant zich makkelijker verspreidt", zegt Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan het UMCG.
Kanttekeningen
In een artikel in het Amerikaanse blad The Atlantic nuanceren verschillende wetenschappers de onderzoeksresultaten. Coronavirus-specialist Lisa Gralinski van de Universiteit van North Carolina vindt de conclusies plausibel, maar mist bewijsvoering.
"Zeggen dat je blootlegt dat er een variant van SARS-CoV-2 is die makkelijker overdraagbaar is zonder dat je ooit echt getest hebt, geeft mij als wetenschapper een ongemakkelijk gevoel."
Ook hoogleraar virologie aan het Erasmus MC Marion Koopmans mist bewijzen voor de stelling dat de D614G-coronavariant zich makkelijker verspreidt. "Dat kun je op basis van deze analyse niet zeggen", vindt ze. "Genetische analyses kunnen indicaties geven, hypotheses genereren, maar dan moet het dus verder uitgezocht worden." Dat kan in het laboratorium of met dierproeven gedaan worden.
"Het zou natuurlijk nog overtuigender zijn als ze ook experimenteel hadden aangetoond dat het virus met de D614G-mutatie makkelijker een cel infecteert en/of meer nieuwe virusdeeltjes per cel produceert", zegt Huckriede.
Uitblijven maatregelen
Toeval kan ook een rol spelen bij de verspreiding van deze gemuteerde virusvariant. Die kan bijvoorbeeld met reizigers vanuit China in Italië terechtgekomen zijn en zich van daaruit verder verspreid hebben door Europa en de wereld.
Ook het lang uitblijven van maatregelen - bijvoorbeeld social distancing en thuisblijven bij klachten - in landen als de VS, Brazilië, Rusland en het Verenigd Koninkrijk kan de verspreiding van het virus - gemuteerd of niet - bevorderd hebben.