Nieuwe ceo krijgt vrije hand bij noodlijdend BAM
Ruud Joosten ceo BAM
Ruud Joosten ceo BAMFoto: Jeroen Jumelet/ ANP
In het kort
Nieuwe topman Ruud Joosten komt 'hopelijk' dit jaar nog met nieuwe koers van het noodlijdende bouwbedrijf.Verliesgevende Duitse projecten zullen naar verwachting kritisch tegen het licht worden gehouden.De afgelopen jaren is stevig ingeteerd op het eigen vermogen, emissies en verkopen van onderdelen ten spijt.
De nieuwe ceo Ruud Joosten van BAM Groep BAMNB€1,31-- komt vermoedelijk nog dit jaar met een nieuwe strategie voor het noodlijdende bouwbedrijf. Hij krijgt een grote vrijheid: de raad van commissarissen heeft hem geen beperkingen opgelegd. Vanwege de povere financiële gezondheid van het bedrijf lijken stevige ingrepen onvermijdelijk. Kan het noodlijdende bouwbedrijf nog onderdelen verkopen om geld binnen te halen?
‘Het bloeden is gestopt, het infuus is eruit’. Nee, dit zijn niet de woorden van cfo en interim-ceo Frans den Houter bij de laatste winstwaarschuwing van BAM omdat 'Duitsland' dit keer onder controle was. Het is toenmalig bestuursvoorzitter Joop van Oosten in 2007. Volgens de topman had de Duitse tak eindelijk het lek boven. Niets bleek minder waar.
Duitsland. Voor Nederlandse bouwers is het altijd een lastige markt geweest en voor BAM en voorganger HBG in het bijzonder. Midden jaren negentig nam HBG de Duitse bouwer Wayss & Freytag over. De acquisitie kostte daarna nog honderden miljoenen extra omdat er lijken uit de kast bleven vallen. Uiteindelijk was dat er mede de oorzaak van dat HBG zelf een overnameprooi werd; eerst van het Spaanse Dragados en vervolgens in 2002 van BAM.
De incidentele tegenvallers bleven
Sinds die tijd is veel veranderd. Er volgden herstructureringen en de diverse Duitse dochters vormen nu BAM Deutschland dat kantoren, wooncomplexen, stadions en ziekenhuizen bouwt. Wayss & Freytag Ingenieurbau richt zich op civiele infrastructuur en is tunnelexpert.
Maar er bleef één constante: die van de 'incidentele tegenvallers'. Vorig jaar kostten Duitse probleemprojecten BAM nog €65 mln. Dit jaar waren er een schikking voor de Keulse metro van €40 mln en een operationeel verlies. In 2016 scheerden verliezen en herstructureringen een deel van de nettowinst bij BAM af en in de tussenliggende periode was het resultaat in Duitsland veel te laag om voor de slechte jaren te compenseren.
Duitsland exemplarisch
Duitsland is exemplarisch voor de portefeuille van BAM. Bij Nederlands grootste bouwconcern gaan duizenden projecten goed, maar uiteindelijk verpesten een of twee projecten het feestje, zoals de vorige BAM-ceo Rob van Wingerden het vorig jaar stelde. Is het niet Duitsland, dan is het wel de zeesluis in IJmuiden. En ook voor het gehele concern geldt: de goede jaren zijn niet goed genoeg om voor de slechte te compenseren.
Daardoor staat BAM, achttien jaar na de overname van HBG, op een kruispunt. Het eigen vermogen is historisch laag na het nettoverlies van €234,5 mln van vorige week. Met 11,3% is de solvabiliteit van BAM (vermogen ten opzichte van balanstotaal) nu lager dan tijdens de vorige crisis. Let wel: dit percentage is nog ruim berekend, want er wordt een achtergestelde obligatie van €125 mln meegeteld die volgend jaar afloopt.
Bezorgdheid bij beleggers
Niet voor niets klonk maandag bezorgdheid bij beleggers bij de aandeelhoudersvergadering voor de voordracht van de nieuwe topman Ruud Joosten, die op 1 september begint. 'Het echte eigen vermogen bedraagt €455 mln op een balanstotaal van €5 mrd', aldus aandeelhouder Rienks. 'Het doel is een solvabiliteit van 20%. Dat betekent dat €400 mln aan winsten ingehouden moet worden. Dat gaat nooit lukken. Om aan €1 mrd te komen zijn drastische maatregelen nodig.'
Een extra bron van zorg is dat de solvabiliteit sinds de vorige crisis kelderde (zie infografiek) ondanks twee emissies en de verkoop van tafelzilver. In 2011 is een belang in Van Oord verkocht voor €200 mln, het afstoten van ingenieursbureau Tebodin leverde €145 mln op. In 2007 werd de Amerikaanse dochter Flatiron — een top-5 bruggenbouwer in de VS — al voor €240 mln verkocht aan bouwbedrijf Hochtief. Daarnaast werd met een claimemissie in 2010 (€250 mln) en een kleinere emissie in 2013 (€84,5 mln) het eigen vermogen versterkt. Van dat alles is weinig over.
Rvc-voorzitter Noy: gemengde gevoelens
Vertrekkend president-commissaris Harrie Noy kijkt vanwege de forse tegenvallers van de laatste jaren met gemengde gevoelens terug op zijn tijd bij BAM. Daarin is volgens hem veel ten goede veranderd zoals het risicomanagement, zo zei hij maandag. 'Waarom zich dat tot nu toe niet vertaalt in de resultaten? Dat heb ik mij ook afgevraagd. Ik denk dat er een onvoldoende performance gerichte focus is bij BAM.'
Volgens Noy is er binnen het bouwbedrijf te veel begrip voor dat projecten ook misgaan, juist omdat iedereen bij BAM een technische achtergrond in de bouw had. In de afgelopen twee jaar is de hele toplaag van het management opgeschud en zijn mensen van buiten BAM aangetrokken.
Wat kan BAM nog verkopen?
BAM verkocht al het nodige aan tafelzilver. Wat voor opties heeft BAM nu nog om het kapitaal te versterken? De Duitse activiteiten stellen al jaren teleur. De vraag is dus of wel een goede prijs te krijgen is voor het geheel. Misschien dat het dus in de verkoop van de specialistische onderdelen gezocht moet worden zoals de tunnelbouw of de verkoop van BAM Sports dat nu onder meer het Wildparkstadion van Karlsruher SC bouwt. De vraag is of het afdoende is om het eigen vermogen echt te versterken. Tenzij BAM opeens hoge winsten gaat maken - wat de markt gezien de koers niet waarschijnlijk acht - is ook een verkoop van andere onderdelen waarschijnlijk. Dat wordt pijnlijk, want daarmee komen goed draaiende onderdelen zoals die in het Verenigd Koninkrijk en Ierland in beeld. Die leveren stabiele bijdrages aan de winst en tasten dus de verdiencapaciteit aan. Aan andere kant: de potentiële opbrengst is wel het hoogst. Verder is aannemelijk dat de waaier aan activiteiten binnen het al jarenlang slecht draaiende BAM Infra in Nederland goed tegen het licht wordt gehouden.
Noy noemt het een van de redenen dat met Joosten nu iemand van buiten de sector is aangesteld. Iemand die zich volgens hem bij AkzoNobel bedreven heeft getoond in het verbeteren van de organisatie, de operationele prestaties en de marges. Verder treedt met zakenbankier Bob Elfring (voorheen ceo van de Europese investment bank-activiteiten van Bank of America) een commissaris aan met een duidelijk ander profiel. Elfring weet als geen ander hoe je een balans moet versterken via het verkopen van activa of het aantrekken van vermogen.
Nieuwe strategie
Henk Rottinghuis, die Noy opvolgt als rvc-voorzitter, zegt dat Joosten veel vrijheid krijgt bij het bepalen van de nieuwe strategie. Voor wie goed luistert, lijken stevige maatregelen daarbij niet geschuwd te worden. Rottinghuis: 'Er zijn geen beperkingen. Wij vragen hem heel kritisch te kijken waar BAM gaat groeien, krimpen of eventueel afscheid van gaat nemen. We hopen voor eind dit jaar antwoord te hebben.' En: 'We zijn ons zeer wel bewust dat het noodzakelijk is om het vertrouwen van de financiële markten in BAM te versterken.'
Analisten van zakenbank Kempen en van ING hebben al aangegeven dat BAM waarschijnlijk de balans moet versterken, ook al ziet de kaspositie er goed uit. Naast een verkoop van onderdelen is de uitgifte van aandelen volgens hen zeker niet uitgesloten, ook al zou dat bij de huidige beurswaarde van circa €400 mln tot een forse verwatering voor bestaande aandeelhouders leiden.