Onderstaand een oud stuk wat Piddybull op 27 juli 2019 op beursig plaatste, wellicht voor nieuwe beleggers in Proqr interessant. Bijzonder overigens dat Moderna toen nog "weinig voorstelde", Covid-19 was voor hun een blessing in disguise.
Platenburg is chief innovation officer en mede-oprichter van Proqr, een Nederlands biotechbedrijf dat zicht richt op de ontwikkeling van nieuwe RNA-medicijnen. Het belangrijkste doel was aanvankelijk een nieuw medicijn tegen taaislijmziekte; inmiddels werkt Proqr vooral aan RNA-medicijnen tegen zeldzame oog- en huidziektes.
Ziekte van Duchenne
Platenburg is een veteraan. De Leidse wetenschapper was ook nauw betrokken bij Prosensa, een ander Nederlands biotechbedrijf, dat een RNA-medicijn ontwikkelde tegen de ziekte van Duchenne, een zeldzame spierziekte.
Dat Nederland een prominente rol speelt bij de ontwikkeling van RNA-medicijnen, is voor een belangrijk deel te danken aan Jacques van Boom.
Dat Nederland een prominente rol speelt bij de ontwikkeling van RNA-medicijnen, is voor een belangrijk deel te danken aan Jacques van Boom (1937-2004), een chemicus die als hoogleraar in Leiden furore maakte. Ook hoogleraar Gert-Jan Ommen timmerde aan de weg in het huidige Leids Universitair Medisch Centrum.
Proqr bouwde voort op die kennis. Na tientallen jaren onderzoek wist het bedrijf in 2016 bijna als tweede onderneming ter wereld een RNA-medicijn goedgekeurd te krijgen. Maar het lange traject strandde in het zicht van de haven. Uiteindelijk bleken toezichthouders toch onvoldoende overtuigd van de effectiviteit van het middel. Aldus ging Prosensa ten onder, kort nadat het bedrijf voor een hoge prijs ($680 mln) was overgenomen door het Amerikaanse farmaconcern BioMarin.
Het was een grote teleurstelling voor veel patiënten, die meenden dat het Prosensa-medicijn wel degelijk effectief was. Toch is alle inspanning niet voor niets geweest, stelt Platenburg. Mede dankzij het voorbereidende werk van Prosensa kwam er recentelijk wel een goedgekeurd RNA-medicijn tegen de ziekte van Duchenne op de markt. Voor dat middel maakt het Amerikaanse biotechbedrijf Sarepta gebruik van patenten van Prosensa.
Eerst is er de euforie
Terugblikkend stelt Hans Schikan, de voormalig ceo van Prosensa, dat de moeizame doorbraak van RNA-medicijnen past in een patroon. 'Het is een terugkerend fenomeen bij bijna iedere wetenschappelijk doorbraak in de medische biologie', zegt Schikan. 'Eerst is er de euforie en daarna blijkt de praktijk weerbarstig. Toezichthouders moeten soms ook wennen aan de beoordeling van een nieuwe technologie.'
BioMarin heeft de hoop op een eigen RNA-middel ook niet helemaal opgegeven. Op kleinere schaal werkt het Amerikaanse bedrijf in Leiden met een Prosensa-restant nog altijd aan de ontwikkeling van eigen medicijnen.
Intussen hebben andere bedrijven de koppositie overgenomen. Een daarvan is Ionis, een Amerikaans biotechbedrijf dat aanvankelijk Isis heette, maar zijn naam veranderde toen de gelijknamige terreurbeweging in het Midden-Oosten dood en verderf zaaide. Ionis kreeg vorig jaar in Europa groen licht voor de verkoop van een RNA-medicijn met de merknaam Tegsedi, een middel tegen een zeldzame zenuwaandoening.
Bedrijven die werken aan RNA-medicijnen:
Ionis
uit Californië. Kreeg begin jaren negentig als eerste goedkeuring voor een RNA-medicijn en hield vol toen andere bedrijven opgaven. Ionis stond aan de basis van Spinraza.
Alnylam
opgericht in 2002, mede door Nobelprijswinnaar Philip A. Sharp. Heeft één goedgekeurd RNA-medicijn en is ver gevorderd met diverse andere middelen.
Prosensa
Dit Leids biotechbedrijf werd in 2014 overgenomen door BioMarin. Prosensa's RNA-medicijn tegen de ziekte van Duchenne kreeg geen goedkeuring.
Proqr
biotechbedrijf uit Leiden met beursnotering in New York. Boekte vorig jaar succes met test van experimenteel RNA-medicijn tegen een zeldzame vorm van blindheid.
Interna
Klein biotechbedrijf uit Utrecht, werkt aan nieuwe RNA-middelen tegen kanker. Hoopt eind dit jaar zijn eerste kandidaatsmedicijn te testen op patiënten.
Een andere koploper is het biotechbedrijf Alnylam, dat vorig jaar een Europese vestiging in Amsterdam opende. De Amerikaanse onderneming heeft in Europa en de Verenigde Staten goedkeuring gekregen voor het RNA-middel Onpattro, bestemd voor patiënten met polyneuropathie, een zeer zeldzame zenuwaandoening. De officiële Amerikaanse prijs van het middel is $450.000 per jaar. In Nederland is een geheim prijsarrangement afgesproken ten behoeve van een handjevol patiënten.
Alnylam en Ionis zijn ver gevorderd met de ontwikkeling van diverse andere medicijnen. Maar de doorbraak van de RNA-technologie wordt misschien nog het best geïllustreerd door de beursgang eind vorig jaar van het jonge biotechbedrijf Moderna. Deze Amerikaanse onderneming haalde met zijn beursdebuut $600 mln aan nieuw kapitaal op, een record voor een biotechbedrijf.
Dankzij de succesvolle beursgang had Moderna eind vorig jaar een beurswaarde van $8 mrd, zonder overigens ooit één medicijn te hebben verkocht. Die hoge waardering is te danken aan de grote hoeveelheid kandidaatsmedicijnen op RNA-basis, die het bedrijf in zijn pijplijn heeft. Moderna richt zich niet alleen op zeldzame aandoeningen, maar ook op 'grote ziektes' als kanker, infectieziektes en hartfalen. Daarmee eist de technologie een plaats op in het centrum van de medische wetenschap.
Onbetwiste koploper in Nederland is het eerder genoemde Proqr van Gerard Platenburg en ceo Daniel de Boer. De onderneming kende een aantal moeilijke jaren, toen bleek dat grote concurrenten veel sneller succes boekten met de ontwikkeling van medicijnen tegen taaislijmziekte, zonder dat die concurrenten daarbij gebruik maakten van RNA-technologie.
Oog- en huidziektes
Proqr gooide zijn prioriteiten om en ging vol inzetten op RNA-medicijnen tegen oog- en huidziektes. Het bleek een succesvolle strategie. In september vorig jaar presenteerde de Leidse onderneming de resultaten van een experimentele behandeling van tien patiënten met LCA-10, een zeldzame ziekte die leidt tot blindheid.
Een eerste dosering leidde al tot duidelijk verbetering van het zicht van zes patiënten, met name de jongere patiënten. Onder hen was een vrijwel blinde man die na zes weken tot zijn eigen verrassing plotseling weer de borden op een vliegveld kon lezen.
Na de bekendmaking schoot de koers van Proqr op de Amerikaanse Nasdaq-beurs omhoog. Het bedrijf heeft momenteel een beurswaarde van ruim $550 mln. Als een tweede onderzoek naar het medicijn tegen LCA-10 succesvol verloopt, hoopt Proqr in 2021 toestemming te krijgen voor verkoop van het medicijn.
Lokaal toedienen
Een belangrijk inzicht, zo vertellen Platenburg en De Boer, is dat RNA-medicijnen het beste tot hun recht komen als ze rechtstreeks worden toegediend op die plaatsen waar ze hun werk moeten doen. Want bij toediening via de bloedbaan blijkt een groot deel van de medicijnen te worden afgevangen door de nieren en de lever. De werkzame stof bereikt dan maar mondjesmaat de cellen waarvoor ze bestemd zijn.
'Lokaal toedienen verhoogt de kans op succes enorm', zegt ceo De Boer. Vandaar dat Proqr heeft gekozen voor oog- en huidziektes en eerder voor taaislijmziekte, een longaandoening. Het zijn allemaal ziektes die rechtstreeks toediening van het medicijn mogelijk maken, via injecties bij oogaandoeningen, via zalf met huidziektes en via inhalatie bij taaislijmziekte.