Volkskrant 8 maart
Achter elk goed bedrijf schuilt een nog betere boekhouder, zo wordt gezegd. En dat geldt ook voor Just Eat Takeaway, de internationale maaltijdbezorger die is ontsproten uit het door de Enschedese student Jitse Groen opgerichte Thuisbezorgd.nl.
Het verdienmodel is simpel. Op een website wordt geadverteerd met maaltijden van allerlei restaurants. Klanten kunnen die maaltijden bestellen, die dan aan huis worden afgeleverd. Vorig jaar werd op deze wijze door Just Eat Takeaway in ruim twintig landen voor 28,2 miljard euro aan maaltijden verkocht, waarvan 13 à 14 procent als kosten werd ingehouden. Met dat geld – een omzet van 5,6 miljard in 2022 – is het logistieke netwerk van bezorgers, een ict-systeem en marketing bekostigd.
Op 1 maart maakte het inmiddels in Amsterdam gevestigde bedrijf bekend in 2022 echter een megaverlies van 5,7 miljard euro te hebben geleden. Dat verlies is hoger dan de omzet. Maar Groen wilde het alleen hebben over een operationele verbetering.
Buitenstaanders die het bericht in deze krant lazen, begrepen niets van zijn luchtigheid. ‘Die 5,7 miljard moet een knots van een drukfout zijn’, meldde een lezer, ‘anders is het bedrijf bankroet’. ‘Ik snap er niets van. Is dit blufpoker?’, mailde een andere lezer. En een derde suggereerde dat Just Eat Takeaway het grote verlies had bedacht om de fiscus te tillen. ‘Dit moet je eens uitleggen in een column…’
Het is geen drukfout. Het bedrijf is niet failliet, noch wordt de fiscus getild, want het verlies is niet compensabel. Financiële hocus is het wel.
Het megaverlies wordt veroorzaakt door een giga-afschrijving op de goodwill van twee nog niet zo lang geleden aangekochte bedrijven: het Britse Just Eat en het Amerikaanse Grubhub. Omdat deze bedrijven behalve een website niets bezaten, werd de waarde op de debetzijde van balans vertaald met een post-goodwill dat de waarde uitdrukte van het klantenbestand en het logistieke netwerk.
Maar een balans moet in evenwicht zijn. Als de overnames met cash waren betaald, zou die post aan de debetzijde met eenzelfde bedrag zijn verkleind. Indien de bank die had gefinancierd, zou er aan de creditzijde een grote post vreemd vermogen zijn bijgekomen. Maar Just Eat Takeaway betaalde met eigen aandelen. Daardoor kon aan de creditkant het eigen vermogen worden verhoogd tot 13 miljard euro.
Inmiddels blijkt dat Groen zich flink aan de overnames heeft vertild. De beurskoers is in anderhalf jaar tijd gedaald van bijna 110 naar 20 euro. De goodwill van Just Eat is daarom met 1,6 miljard afgewaardeerd op de activakant van de balans, die van Grubhub zelfs met 3 miljard. Daarnaast werd door de gestegen rente nog eens een dik miljard verloren op investeringen in logistieke netwerken, nieuw personeel en marketing. Hierdoor liep het verlies op tot 5,7 miljard. Met dit bedrag is de balans nu met dichte portemonnee verkleind: tegenover de afschrijving op de goodwill op de activazijde staat de vermindering van de waarde van het eigen vermogen – het aandelenkapitaal – als passivapost.
Boekhoudkundig is daar geen speld tussen te krijgen.