Grootschalige zonne-energie wint momentum
Frank Gersdorf en Gijs den Brinker
Amsterdam
Grote, internationale projecten voor de omzetting van zonne-energie in elektriciteit krijgen meer vorm. De bereidheid in met name Noord-Afrika en het Midden-Oosten groeit om op grote schaal zonnepanelen en zonnewarmtekrachtcentrales te installeren.
De directe drijfveer van bijvoorbeeld Saoedi-Arabië, dat onlangs de contouren bekendmaakte van een investeringsplan van bijna $?110 mrd, en Algerije, Marokko, Egypte en Libië is de stijgende olieprijs. Saoedi-Arabië wil zonne-energie inzetten voor het binnenlandse verbruik van elektriciteit en de ruwe olie die de Golfstaat oppompt, zo veel mogelijk reserveren voor verzilvering op de exportmarkten. De Noord-Afrikaanse landen denken met groene stroom niet alleen de afnemers in eigen land te kunnen voorzien, maar op termijn ook zonnestroom te kunnen exporteren naar Europa.
Paul van Son, een Nederlandse energiemanager die voor het internationale samenwerkingsverband Desertec Industrial Initiative de markt voor de commerciële omzetting van zonne- en windenergie in elektriciteit in Noord-Afrika ontwikkelt, bespeurt in de regio een snelle kentering in het denken.
‘Nog maar twee jaar geleden kreeg ik bij de gesprekken die ik in de regio voerde de indruk dat ze onze ideeën onzin vonden. “Waarom investeren in dure zonnekrachtcentrales als er olie in overvloed is?” kreeg ik te horen. Europeanen moeten ons niet komen vertellen wat wij hier moeten doen. Nu zeggen ze dat ons concept precies het goede is. Het besef dat fossiele brandstoffen op een gegeven moment opraken, breekt in de hele regio door. Overal groeit het inzicht dat er tijdig voorzieningen moeten worden getroffen. Ik ken geen land in de regio dat nu niet met zonne-energie bezig is.’
Van Son heeft het van oorsprong Duitse initiatief vanaf het begin opgebouwd. Zo’n 56 bedrijven hebben er hun schouders onder gezet, zoals Deutsche Bank, Siemens, ABB, Eon, het Spaanse Abengoa en ook Shell. Desertec investeert niet zelf. ‘We geven in de eerste plaats richting aan een transitie op de lange termijn en definiëren voorbeeldprojecten. Wij doen studies en voeren tal van gesprekken in Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Het gaat ons om een marktomgeving. We zijn een katalysator.’
Het consortium wil niet alleen zonne-energie, maar ook windmolens in de regio op de kaart zetten. Volgens deskundigen zijn er in Noord-Afrika en het Midden-Oosten volop mogelijkheden voor een stabiele elektriciteitsproductie met windmolenparken.
Ook de Saoediërs zetten in op een mix van energiebronnen van zonne-energie, wind, grondwarmte en zelfs kernenergie. Met alleen zonnestroom moet over twintig jaar een derde van het binnenlandse verbruik aan worden afgedekt, zo bleek eerder deze maand uit uitlatingen van een consultant van King Abdullah City for Economic and Renewable Energy, dat ook wel Ka-care wordt genoemd en nu twee jaar oud is. De consultant, Maher al-Odan, stelde tegenover Bloomberg dat er in 2032 een capaciteit moet zijn van 41.000 megawatt zonnestroom, aangevuld met 21.000 megawatt uit andere niet-fossiele bronnen.
Volgens Deutsche Bank in New York splitst Saoedi-Arabië het nagestreefde vermogen van 41.000 megawatt over de twee gangbare technologieën. Met fotovoltage, de eenvoudigste en verst ontwikkelde technologie, moet 16.000 megawatt worden opgewekt. De overige 25.000 megawatt moet komen uit grootschalige installaties die de zonnewarmte vangen in parabolische spiegels.
Centrales die met deze techniek van ‘concentrated solar power’ opereren, zijn er op dit moment alleen in Spanje en de Verenigde Staten. De centrales die in aanbouw zijn in Marokko, Algerije, Egypte en de Verenigde Arabische Emiraten, die het karakter hebben van proefinstallaties, worden van nabij gevolgd ook door Desertec.
Zonnewarmtecentrales zijn nog peperduur, maar fotovoltage is door de massaproductie van zonnepanelen in China snel goedkoper geworden. De nieuwste zonnecellen hebben ook een veel hogere stroomopbrengst. Daarmee wordt zonne-energie een geduchte concurrent van stroom uit fossiele brandstoffen. Deze trend heeft regeringen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten, die hun kostbare olie- en gasvoorraden zien slinken, aan het denken gezet, maar ook consumenten in Europa, die hun energierekeningen steeds verder zien oplopen.
Deel eigen verbruik met zonnestroom afdekken tot 2032
Desertec
Katalysator voor omdenken in N-Afrika en Midden-Oosten
Wind in de rug
Condities voor windmolens vaak ideaal in woestijn
Het gebruik van zonnepanelen in Nederland wordt steeds aantrekkelijker.
Foto: Mirjam van der Hoek
Zonnestralen Horten en stoten Er zijn twee belangrijke technieken voor het omzetten van de energie van de zon in elektriciteit. De gangbaarste is fotovoltage. Zonnecellen in zonnepanelen zetten zonnestralen direct om in stroomimpulsen. De voordelen zijn dat deze techniek al langer bestaat, goedkoper is en ook werkt bij bewolkt weer. Iedereen kan een zonnepaneel op het dak van zijn huis, bedrijfspand of akker zetten. Een nadeel is dat de panelen geen stroom leveren na zonsondergang. Daardoor is het niet mogelijk om de levering van stroom aan het net af te stemmen op de vraag. In Nederland zijn nog maar weinig zonnepanelen geïnstalleerd. Zonnewarmte Als vraag piekt Bij de andere techniek warmt de zon olie of een andere vloeistof op, die turbines aandrijft. Om hoge temperaturen te kunnen krijgen, worden spiegels gebruikt, die de zonnewarmte concentreren in een toren of trog met olieleidingen. Het voordeel van deze methode, concentrated solar power genoemd, is dat de warmte kan worden opgeslagen in boilers en in stoom kan worden omgezet op momenten dat de vraag piekt. Dergelijke centrales zijn groot en duur. Ze zijn alleen geschikt voor woestijnachtige streken rond de keerkringen. In Nederland richt NEM in Leiden zich op ‘csp’.
Bron: fd.nl