Hogeschool asfaltkunde vereist bij grootschalige vervanging met ‘circulair’ zoab
infra 158
Hogeschool asfaltkunde vereist bij grootschalige vervanging met ‘circulair’ zoab
Ze probeerden het al uit op kleine stukjes provinciale weg met hogere recycle percentages. Maar het zoab met 70% hergebruikte materiaal dat BAM Infra dit weekeinde neerlegt in Friesland zien ze als een mijlpaal. “Ruim 16.000 ton in een rijksweg. Dat is echt andere koek.”
In de zoab-deklaag die de infrabouwer vanaf vrijdag neerlegt in de A32 tussen Leeuwarden en Heerenveen zit 30% hergebruikt frees-granulaat verwerkt. Dat is uitgezeefd en gesorteerd maar verder is er niet heel veel mee gebeurd voordat het opnieuw de mengtrommel in ging van de asfaltcentrale. Het is recycle-technologie die zich inmiddels ruimschoots heeft bewezen.
De innovatie schuilt vooral in die overige 40% van het hergebruikte materiaal. Die steenslag heeft een intensievere behandeling ondergaan en is in een speciale centrifuge ontdaan van bitumen en zand, de mastiek. De steentjes die overblijven noemt de aannemer PA-stone. Van porous asphalt, het Engelse woord voor zoab. Een uitvoerig onderzoeks- en certificeringstraject, heeft volgens adviseur Marco Oosterveld van BAM Infra overtuigend aangetoond dat PA-stone niet onderdoet voor nieuwe stenen.
Geen roofbouw van natuurlijke bronnen
Het grote voordeel is natuurlijk dat die stenen dus ook niet hoeven te worden gewonnen en aangevoerd vanuit Noorwegen, Schotland, de Ardennen of waar dan ook. Er wordt dus geen roofbouw gepleegd op natuurlijke bronnen en er vinden veel minder transportbewegingen plaats. Het zoab dat op de A32 wordt gelegd is daarmee een stuk duurzamer. “Het leverde ons dankbare MKI punten op bij de aanbesteding van het groot variabel onderhoud in het westen van Friesland,” meldt Pieter van Wijk, projectmanager van de vervangingsoperatie. “Het is een belangrijke reden dat we dit contract uiteindelijk kregen.”
Verder doorgaan met het opvoeren van het gewone ruwere frees asfalt-granulaat, de PR, is volgens Van Wijk en Oosterveld een doodlopende weg voor zoab-deklagen. De ervaringen leren dat het bij 50% hergebruikt materiaal echt wel ophoudt. Daarna gaan de kwaliteit van de zoab en verwachte levensduur van de deklaag sterk achteruit ten opzichte van traditioneel zoab. Oosterveld: “Je kunt de korrelgrootte van het ruwere freesasfaltgranulaat namelijk niet goed controleren. Bovendien zit je vaak opgescheept met partijen met verschillende soorten bitumen. Die kun je niet straffeloos door elkaar heen gebruiken. Met een hergebruikpercentage van zeventig procent door zowel PA-stone als PR toe te passen gaan we dus flink over die 50% grens heen, zonder daarbij de kwaliteit uit het oog te verliezen.”
Zoab in een rijksweg. Dat is echt hogeschool asfaltkunde
Behalve de weg tussen Leeuwarden en Heerenveen wordt binnenkort ook bij Harlingen een flink wegvak neergelegd. Dan is er in totaal zo’n 40.000 ton van het nieuwe mengsel verwerkt. “Dat zijn serieuze hoeveelheden en ook nog eens in het rijkswegennet”, vervolgt Oosterveld. “Want zoab in een rijksweg is toch nog wat anders dan in een provinciale weg. Dit is echt hogeschool asfaltkunde. En Rijkswaterstaat is de strenge meester. Volkomen terecht overigens. Want we willen natuurlijk met zijn allen over een hoogwaardig hoofdwegennet beschikken.”
Bij proeven op de N279 bij Veghel en in de N338 rond Doesburg realiseerde BAM veel hogere hergebruikpercentages. Tot zelfs 93%. Daar wist de aannemer ook de mastiek te scheiden in de oorspronkelijke componenten en die vrijwel compleet opnieuw in te zetten. Er hoefde alleen nog maar een klein beetje nieuwe bitumen te worden toegevoegd. Maar dat ging volgens Oosterveld om kleine stukjes wegdek met bescheiden hoeveelheden asfalt. De technologie die daar werd toegepast is in een veel priller stadium van ontwikkeling van wat er komend weekeinde in Friesland gebeurt.
De technologie is vrijwel uitontwikkeld
In termen van technology readyness level (trl), die in innovatiekringen wordt gehanteerd zitten de PA-stone techniek volgens Oosterveld op niveau 8 op een schaal die loopt tot 9. Het is de laatste fase voordat een nieuwe technologie breed beschikbaar komt voor andere partijen. De techniek om ook de mastiek opnieuw in te zetten bevindt zich nog rond niveau 5. Dat betekent dat er nog validatie proeven nodig zijn om aan te tonen dat de techniek überhaupt werkt. Pas daarna komen zaken als schaalbaarheid in beeld. Oosterveld: “ We kunnen de mastiek op dit moment alleen nog maar toepassen in de centrale in Helmond. En dan moeten we echt kunst en vliegwerk verrichten om uiteindelijk uit te komen op dat hoge percentage van 93% hergebruik voor een stuk weg van amper 100 meter. De andere secties van de proefkilometer van de weg bij Doesburg zijn voorzien zoab met minder gerecycled materiaal. Deze techniek moet gewoon nog een flinke ontwikkelslag maken. Daar gaan we mee verder, ook nu het Europese Le2ap programma is afgelopen, maar het heeft wel tijd nodig. “
Voor de operatie komend weekeinde verwacht projectmanager Van Wijk niet dat er grote aanpassingen nodig zijn ten opzichte van een reguliere wegdekvervanging. Sterker, hij gaat er vanuit dat de asfalttrein vanaf vrijdagavond met de gebruikelijke snelheid van 5 meter per minuut richting Leeuwarden koerst. Dat is geen wishfull thinking maar stoelt op ervaring. Een paar weken geleden is namelijk de andere weghelft van de A32 ook al van een nieuwe deklaag voorzien van hetzelfde mengsel. “Toen hebben we er alleen nog niet zoveel ruchtbaarheid aan gegeven. Het is toch prettiger om dat te doen, als je zeker dat het allemaal werkt.” Dit weekeinde staan Van Wijk en zijn mensen weer vier centrales ter beschikking: die in Amsterdam, Deventer, Kootstertille en Staphorst. Ze zijn de afgelopen weken allemaal voorzien van voldoende PA stone, dat BAM inmiddels op twee plekken kan produceren.
Koers uitgestippeld naar 100% circulair asfalt
Het mengsel zal met de gebruikelijke temperatuur van 150 tot 160 graden op het werk in Friesland komen. Het is dus geen lage temperatuur asfalt, of leab. Ook dat onderzoekstraject loopt volgens Oosterveld nog door in de koers naar 100% circulair asfalt die BAM heeft uitgestippeld. Maar je moet volgens Oosterveld ook niet aan teveel knoppen tegelijk draaien. “We hebben hier echt al veel gedraaid. Als de ervaringen in Friesland positief zijn, en alle seinen wijzen in die richting, gaan we hiermee natuurlijk ook in andere regio’s inschrijven. Aan de techniek twijfelen we eigenlijk niet en Rijkswaterstaat evenmin. Het lijkt er zelfs op dat het asfalt met de PA-stone nog een iets langere levensduur heeft dan regulier zoab. Dat komt omdat er nog een minuscule fractie bitumen op de steentjes zit, die bijdraagt aan de binding. Waar we ons meer zorgen over maken is of we in de nabije toekomst wel aan de groeiende vraag van de PA stone kunnen voldoen. Of er wel genoeg zoab asfaltgranulaat beschikbaar is. Maar dat beschouwen we dan maar als een luxe-probleem.”
Eerste publicatie door Ad Tissink op 16 mei 2019