Philips wacht juridische nachtmerrie in slaapapneu-affaire
Johan Leupen Thieu Vaessen 16:15
Philips is in een diepe crisis beland. Het concern heeft maar liefst 3,5 miljoen apparaten tegen slaapapneu moeten teruggeroepen, omdat gebruikers ernstige risico's lopen en mogelijk al schade hebben opgelopen. Tegelijkertijd moet Philips zich opmaken voor een juridisch gevecht over afhandeling van de schade. Wat is er aan de hand? Een analyse in vijf vragen.
Philips is met zijn dochterbedrijf Respironics veruit de belangrijkste leverancier van apparaten tegen slaapapneu, een aandoening die honderden ademstops per nacht kan veroorzaken. Illustratie: Istock / FD Studio
Hoe ernstig is de slaapapneu-affaire?
Heel ernstig, zowel voor patiënten als voor Philips.
Miljoenen patiënten verkeren in onzekerheid. Het geluiddempende schuim van hun apparaat voldoet niet, waardoor patiënten mogelijk kleine, zwarte brokjes schuim en gevaarlijke chemische gassen hebben ingeademd. Dat kan tot uiteenlopende gezondheidsklachten leiden, variërend van hoofdpijn en infecties tot astma en mogelijk ook kanker. Philips is met zijn dochterbedrijf Respironics veruit de belangrijkste leverancier van apparaten tegen slaapapneu.
Veel patiënten vragen zich nu af of de Philips-apparaten sommige van hun gezondheidsklachten hebben veroorzaakt. Ze staan ook voor een lastig dilemma: moeten ze stoppen met hun apparaat? Of is stoppen onverstandig, omdat tientallen of zelfs honderden ademstops per nacht tot ernstige gezondheidsschade kunnen leiden, bijvoorbeeld tot hart- en vaatziektes?
Philips zelf is ook hard geraakt. Dat is terug te zien in de beurskoers, die met 35% is gedaald sinds het bedrijf eind april voor het eerst melding maakte van de problemen. De beurswaarde is inmiddels gezakt tot onder de €30 mrd, een verlies van €15 mrd. Daarmee is de affaire zonder twijfel het grootste probleem waarmee Philips in meer dan tien jaar is geconfronteerd, in ieder geval sinds het aantreden van topman Frans van Houten in het voorjaar van 2011.
€15 mrd
De beurswaarde van Philips zakte sinds het bedrijf melding maakte van de problemen met de apneu-apparatuur tot onder de €30 mrd, een verlies van €15 mrd.
De pijn zit hem niet in de kosten van de terugroepactie, waarvoor vooralsnog €500 mln is uitgetrokken. Vervelend, maar evenmin heel ernstig is dat Philips dit jaar ruim €600 mln omzet misloopt, doordat de verkoop van nieuwe apparaten is stilgevallen. Nee, het grote probleem zijn de schadeclaims die Philips in de Verenigde Staten kan verwachten. Die kunnen volgens financiële analisten oplopen tot miljarden euro's.
Wat valt Philips te verwijten?
Dat is een belangrijke vraag. Als blijkt dat Philips nalatig is geweest of de problemen zelfs heeft verhuld, zal het concern niet ontkomen aan het betalen van hoge schadeloosstellingen.
Zover is het nog niet. Philips stelt vooralsnog dat het bedrijf adequaat heeft gereageerd op signalen over problemen met geluiddempend purschuim op basis van polyester. Klachten kwamen volgens het concern vorig jaar pas op grotere schaal binnen, al ging het nog altijd maar om 0,03% van de apparaten die in gebruik waren.
Het onderzoek naar deze klachten en reparaties, 1254 in totaal, zou de problemen met het schuim pas voor het eerst aan het licht hebben gebracht. Philips besloot in juni zelf tot een terugroepactie. In de aankondiging stelt het concern dat vocht en warmte kunnen bijdragen aan de 'degradatie' van het schuim. Ook stelt Philips dat de problemen mogelijk worden verergerd door het gebruik van 'niet-goedgekeurde schoonmaakmethodes'.
‘1254’
Amerikaanse toezichthouder FDA stelt dat bij Philips veel meer dan 1254 klachten over het in de apparaten verwerkte schuim zijn binnengekomen.
Met die laatste opmerking schuift Philips een deel van de schuld in de schoenen van producenten van speciale schoonmaakmachines voor slaapapneu-apparaten. Het gebruik van de machines wordt ook afgeraden door de Amerikaanse medische toezichthouder, de FDA. Maar mogelijk zijn patiënten de machines vorig jaar juist vaker gaan gebruiken, omdat ze besmetting met het coronavirus wilden voorkomen.
Wat zegt de Amerikaanse medische toezichthouder?
De Amerikaanse Food & Drug Administration (FDA) is er allerminst van overtuigd dat Philips alert en adequaat heeft gehandeld. De toezichthouder publiceerde begin november een rapport van 29 pagina's, met een waslijst aan observaties over tekortkomingen bij Philips Respironics.