Europa in actie tegen elektrische bussen uit China: ‘Hoe is het mogelijk dat we dit toelaten?’
In het oosten van het land rijden 250 gloednieuwe bussen rond. Volledig elektrisch. Maar wel gemaakt in China. De Europese Unie vindt dit onwenselijk en gaat er iets aan doen. ,,We zijn extreem naïef.’’
Hans Nijenhuis, Castor van Dillen 15-03-23, 18:30 Laatste update: 15-03-23, 19:10
De bus. Wie kent ‘m niet. Hij brengt je naar school of naar de stad. Jarenlang kon je de brommende motoren horen én ruiken, maar steeds vaker zijn ze elektrisch. Want beter voor het klimaat. In grote delen van Overijssel, Gelderland en Flevoland rijden de bussen inmiddels rond.
Jubelstemming
Provincies en gemeenten jubelden toen ze in 2019 een deal van 900 miljoen euro sloten met het Franse vervoersbedrijf Keolis. Honderden bussen zonder schadelijke uitstoot kwamen in deze aanbesteding naar steden als Apeldoorn, Lelystad, Zwolle en Deventer.
Maar die jubelstemming verging al gauw. Keolis bestelde de bussen bij Build Your Dreams (BYD), een Chinees bedrijf. Eenmaal op de weg is er van alles mis. Ze vallen tijdens ritten prompt stil, en chauffeurs klagen over rug- en nekklachten. Problemen die nog altijd niet volledig verholpen zijn.
‘Pechbussen’
Een schrikbeeld, noemt CDA-Europarlementariër Tom Berendsen deze ‘pechbussen’. En dat had hij ook gezegd als ze wel als een zonnetje hadden gereden. Het vervoer in deze regio - of in welke regio dan ook - mag volgens hem nooit afhankelijk zijn van een Chinees bedrijf.
,,Hoe is het nou mogelijk dat we dit toelaten?’’, vraagt Berendsen zich af. Dan gaat het hem nog niet eens om spionage, al kun je dat niet uitsluiten. Of om arbeidsomstandigheden in China, die soms verre van goed zijn. Het gaat hem om banen, bedrijven en innovatie. In Overijssel, in Nederland, in Europa.
Natuurlijk zijn normen om de industrie te vergroenen heel goed, zegt hij. ,,Maar hoe kunnen onze eigen bedrijven nou duurzamer produceren als we vervolgens hun goederen niet kopen en in plaats daarvan ons belastinggeld in China besteden?”
Hoofd verloren?
Voordat we denken dat de lokale bestuurders in het oosten van het land bij die bestelling hun hoofd verloren hadden: ze gingen voor de goedkoopste. De bestaande regels bepalen dat een grote overheidsopdracht altijd openbaar moet worden aanbesteed: elke leverancier moet de kans hebben daarop te bieden.
Concurrentie inderdaad, om te voorkomen dat een burgemeester nog wel een neef heeft die het gevraagde kan leveren. Of een land altijd zijn eigen industrie voortrekt, waardoor de opdracht niet naar de voordeligste aanbieder gaat. Keolis was de goedkoopste, juist omdat het vervoersbedrijf zijn bussen in China kocht.
En niet alleen in Overijssel groeit de invloed van Chinese bedrijven. Het gebeurt overal. Tweederde van de containerterminals in de Rotterdamse haven zijn in handen van bedrijven uit China en Hong Kong. Een deel van de haven van Hamburg sinds kort ook. Deze week besloot de Deutsche Bahn voor zijn digitalisering in zee te gaan met Huawei.