Rabobank ziet terugkeer naar goudgerande AAA-status als utopie
Bas Brouwers zegt het zonder blikken of blozen: met het huidige kernkapitaal behoort de coöperatieve bank uit Utrecht tot de Europese middenmoot. De tijden dat Rabobank met zijn kredietwaardigheid internationaal de toon zette, de jaren van de goudgerande triple A-rating, zijn voorbij. Waarschijnlijk definitief.
‘Ik denk dat triple A in de huidige context een utopie is. Niet alleen voor ons maar voor banken in het algemeen. Dat komt niet meer terug.’ Maar weemoedige gevoelens roept dat niet op bij de chief financial officer van Rabobank, die de functie begin 2016 overnam van zijn lang zittende voorganger Bert Bruggink.
Bas Brouwers, cfo van Rabobank
Bas Brouwers, cfo van RabobankFoto: Jasper Juinen voor Het Financieele Dagblad
De Rabobank van nu is moeilijk vergelijkbaar met die van toen, zoals ook de sector, de markt en de toezichthoudende eisen zijn veranderd. Neem alleen de datum waarop voormalig ING'er Brouwers als cfo bij Rabo aan de slag ging: 1 januari 2016. ‘De meer dan honderd banklicenties van de lokale banken waren net ingeruild voor één centrale vergunning. Heerlijk voor mij. Stel je voor dat je al die banken moet controleren qua liquiditeit en risicoprofiel.’
Simpel gezegd houden Brouwers en zijn treasurer Robbert Muller vanuit het Rabo-hoofdkantoor in Utrecht via drie financiële parameters in de gaten wat zij de financiële bloedsomloop van Rabobank noemen. Dat zijn de winstmarge, de verhouding tussen kosten en inkomsten (cost/income ratio) en de kapitaalpositie.
Rabo loopt achteraan
Lees ook
Rabo: Nieuwe bankenregels zullen Nederlandse maatschappij geld kosten
In vergelijking met de twee andere Nederlandse grootbanken loopt Rabobank op twee van die drie criteria (cost/income en winstmarge, red.) achteraan. Analisten van S&P berekenden recent bovendien dat nieuwe kapitaaleisen onder de noemer Basel 4 de kernkapitaalratio CET1 het verst zal terugzetten. Dat moet veranderen. Een grote operatie waarbij onder meer 12.000 banen verdwijnen moet ervoor zorgen dat de eerste twee parameters van de winst en kosten tot ten minste 2020 sterk gaan verbeteren. Dat zal ook de kapitaalpositie stuwen.
Maar net als bij andere banken moet Rabobank continu rekening houden met verschuivende doelpalen. De belangrijkste is momenteel Basel 4, een set nieuwe eisen waarvan niemand weet of en zo ja wanneer dan ze precies worden ingevoerd. Dat komt door onenigheid tussen Europa en de VS. Europese banken worden door de voorstellen zoals die er nu naar verluidt liggen hard geraakt, Amerikaanse niet.
Risicoweging hypotheken omhoog
Vooral de risicoweging van veilig geachte hypotheken zal sterk omhoog gaan, mogelijk verdubbelen. En dat bepaalt voor een belangrijk deel de zo belangrijke kernkapitaalratio CET1, waarbij het eigen vermogen wordt gedeeld door de risicogewogen activa. Rabobank mikt op een CET1-ratio van 14%, maar weet dus nog niet of en hoeveel Basel 4 deze grootheid gaat terugzetten.
Rabo heeft liever certificaten dan coco’s
De risicovol geachte bankobligaties contingent convertibles (coco’s) zijn voorlopig uit de gratie bij Rabobank. Voor het versterken van het eigen vermogen koos de bank recent voor de uitgifte van certificaten, schuldpapier met kenmerken van een aandeel maar waarop een vergoeding wordt betaald. Coco’s waren een paar jaar razend populair onder banken en beleggers.
Banken konden er hun kernvermogen mee aanvullen, terwijl de coupon fiscaal aftrekbaar is. Als het slecht gaat met de bank worden de coco’s afgeschreven. Beleggers krijgen voor dat risico een relatief hoge vergoeding. Maar de markt is volatiel gebleken,' aldus treasurer Robbert Muller van Rabobank. De hele markt voor coco's werd naar beneden getrokken sinds in 2016 onzekerheid ontstond of Deutsche Bank zijn coupon op de coco’s wel zou betalen.
Rabobank heeft € 7,5 mrd aan coco’s uitstaan, maar daar zullen voorlopig geen nieuwe meer bijkomen. Als het nodig is kan Rabo beursgenoteerde certificaten uitgeven. Daar betaalt het qua vergoeding evenveel op als op coco’s. Daarnaast wil Rabobank graag een nieuwe categorie obligaties uitgeven, die in de kapitaalstructuur tussen Tier 2- en senior unsecured papier zitten. Als het mis gaat met de bank kunnen houders van deze obligaties hun geld kwijt zijn.
Deze zogeheten senior achtergesteld non preferred obligaties kunnen al wel in andere Europese landen worden uitgegeven, maar in Nederland ontbreekt nog wetgeving. Rabo hoopt dat Den Haag in de loop van 2018 met een wet komt die dit mogelijk maakt.
Brouwers vindt de voorstellen weliswaar oneerlijk, maar relativeert de impact op de bank. ‘Als je kijkt naar de totale kapitaalratio van 25%, dus inclusief achtergestelde financiering en senior obligaties, dan zitten we nu al bij de beste in Europa. Qua CET1 in het Europese middenveld. Dat is minder dan het vroeger was. Maar ik denk dat je in de toekomst genuanceerder naar die cijfers al moeten kijken. In miljarden euro’s neemt de kapitaalpositie alleen maar toe, terwijl onze onderliggende activiteiten niet opeens risicovoller zijn geworden.’ Treasurer Muller: ‘Analisten zullen daar doorheen moeten kijken.’
Afscheid van heilige huisjes
Onder Brouwers is er bij Rabobank qua financiering van de bank ook afscheid genomen van enkele heilige huisjes. Voorheen was de bank op de kapitaalmarkt een absolute zwaargewicht met in sommige jaren een financieringsbehoefte van € 40 mrd. Nu is dat nog € 15 mrd. En waar voorganger Bruggink pandbrieven – obligaties gedekt door hypotheken – als een zwaktebod zag (een sterke bank hoeft een dergelijke zekerheid niet te geven), daar heeft Brouwers recent voor het eerst in het bestaan een miljardenprogramma van dit soort papier gelanceerd. Pragmatisme, noemen Muller en Brouwers dat.
‘Je moet het zien in de context van die tijd, toen waren er goede redenen het niet te doen.’ Destijds had Rabo deze vorm van financiering niet nodig vanwege de eigen triple-A rating. Nu zijn de covered bonds een manier voor de bank om papier met een triple A-rating uit te geven, terwijl de rating van de bank zelf lager is.
Leningen van de balans afvoeren
Bas Brouwers, cfo van Rabobank (rechts) en treasurer Robert Muller.
Bas Brouwers, cfo van Rabobank (rechts) en treasurer Robert Muller.Foto: Jasper Juinen voor het FD
Behalve het versterken van het kapitaal kan Rabobank ook de activa op de balans terugbrengen om de kapitaalratio’s te verbeteren. Twee jaar geleden, vlak voor de aanstelling van Brouwers, kondigde de bank nog aan de balans met € 150 mrd te verkorten. Dat getal is achterhaald, aldus Brouwers. Dat expliciete getal zette nogal wat druk van de buitenwereld op de bank en was volgens hem slechts een ruwe schets die was gebaseerd op een wel erg zwart scenario van mogelijke Basel 4- eisen.
‘Mocht Basel worden ingevoerd dan zal het waarschijnlijk pas tegen 2027 volledig zijn ingevoerd. Waarom zou je kernactiviteiten als hypotheken verkopen als ze er in de komende tien jaar toch uitlopen, ook door vroege aflossing? Je geeft winstcapaciteit weg.’
De € 150 mrd mag achterhaald zijn, dat neemt niet weg dat Rabo de komende jaren de balans wel degelijk zal gaan afslanken. Leningen zullen (deels) aan beleggers worden verkocht. De afgelopen tijd is daar binnen de bank een standaard werkwijze voor opgezet. Nu staat er volgens Muller en Brouwers ‘een machine’ om met name hypotheken, maar ook bedrijfsleningen, te verkopen.
‘De beweging van balansreductie gaat gewoon door’, aldus Brouwers. Maar we trappen niet vol op het gaspedaal momenteel. Dat doen we als we meer duidelijkheid hebben uit Basel.’
ondanks dergelijke berichten blijft de prijs goed staan.