Bouwend Nederland vreest woningmarkt-scenario in de auto en trein
’Stop op asfalt is vragen om problemen’
Door Yteke de Jong en Mike Muller
Updated 1 uur geleden
Amsterdam - Nederland moet de aanleg van nieuw asfalt niet uitstellen, zoals het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) voorstelt. „We lopen al achter. Je kunt die achterstand later moeilijk inhalen”, reageert Bouwend Nederland op het pleidooi van het PBL voor uitstel van de aanleg van nieuwe wegen en spoor.
De aanleg van nieuwe wegen kost jaren en ligt op dit moment al ruim twee jaar stil als gevolg van de stikstofcrisis, benadrukt voorman Maxime Verhagen van Bouwend Nederland. De oud-minister vreest dat nu met asfalt en spoor hetzelfde kan gebeuren als met de woningmarkt. Adviseurs van het kabinet stelden een paar jaar geleden dat er geen woningen meer bij hoefden te komen, waarbij het chronische tekort mede door een onverwachte groei van het aantal eenpersoonshuishoudens een bijna historische wooncrisis heeft veroorzaakt.
„In alle scenario’s blijkt een groei van een aantal reiskilometers, waarin al rekening gehouden met thuiswerken. We zagen vanochtend alweer files. Regeren is vooruitzien. Om nu alles stil te leggen is spelen met vuur”, zegt Verhagen, die erop wijst dat Nederland nog veel geld verdient met logistiek en export.
Het goederenvervoer neemt toe, onder meer als gevolg van van de toename van het webwinkelen. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gaat volgens recente cijfers uit van een groei van de mobiliteit tussen de 8% en 4% per jaar, voor het goederenvervoer bijna 10% in de komende vijf jaar.
Werkgeverskoepel VNO-NCW zegt na bestudering van het onderzoek dat dit niet volledig is. Er wordt geen rekening gehouden met de bevolkingsgroei, aldus VNO. Dus komen er de komende jaren simpelweg aanzienlijk meer voertuigen op de weg, de rails en het water.
„Een voortvarende aanpak van het woningtekort ook investeringen vergt in alle vormen van bereikbaarheid. Zonder additionele infrastructuurinvesteringen is het onmogelijk om het woningtekort aan te pakken en blijft de Nederlandse woningmarkt op slot zitten”, aldus een woordvoerder. Een andere, recente studie van I en W gaat uit van een groei tot 35% van het aantal reisbewegingen tot 2040, als gevolg van de bevolkingsgroei.
’Gevaarlijk’
Zelf gaat het PBL ook uit van de groei van het aantal autokilometers, maar stelt dat er door minder woon-werkverkeer minder pieken zijn, waar het extra asfalt voor bedoeld zou zijn. „We kunnen wel onze kop in het zand steken, zoals we eerder gedaan hebben met het onderhoud van wegen en bruggen. We komen nu al miljarden tekort en veel wegen, bruggen, sluizen en tunnels zijn aan het eind van hun levensduur. Het nieuwe kabinet moet niet in deze val trappen”, meent Verhagen.
Daarom noemt de voorman van Bouwend Nederland het stilleggen van infrastructuurprojecten zelfs ’gevaarlijk’. „Er gaat jaren over de besluitvorming van nieuw asfalt en spoor. Het is geen Sim-city-spel, waar je op een knopje drukt en er ligt een weg. Nee, we lopen al achter, om nu nieuwe projecten stil te leggen is vragen om ellende en economisch verlies. Want je kunt die achterstand later moeilijk inhalen.”
Nut en noodzaak
Volgens hoogleraar Bert van Wee van de TU Delft draait het in het PBL-onderzoek vooral om nut en noodzaak van wegverbredingen die gedaan worden om de spits te verlichten. „Veel wegenprojecten zijn ingezet om files te bestrijden. Nu er minder op kantoor wordt gewerkt, zou je kunnen kijken of die investering in de spits nog wel rendabel is.”
De bevolking van Nederland groeit naar verwachting van het CBS met een miljoen, grotendeels door immigratie. De Bouwend Nederland-voorman wijst erop dat bij nieuwe woonwijken, zoals bijvoorbeeld in Almere, naast wegen, ook een trein- of metroverbinding nodig is.
Bouw-voorman Verhagen maakt gehakt van de onderbouwing van het PBL, omdat de conclusie van het onderzoek zijn gebaseerd op bevindingen van thuiswerkers, die op dit moment nog niet naar kantoor kunnen: „Dit is gevaarlijk wensdenken van een bepaalde groep. De helft van de mensen kan niet eens thuis werken, dus zal de weg op moeten.”
Het ministerie van Infrastructuur zegt in een reactie dat zelfs een beperkte groei van het aantal mobiliteitsbewegingen hen voor een grote uitdaging stelt om Nederland in beweging te houden op de weg en in het ov. „Het aantal geplande investeringen wordt niet heroverwogen”, aldus een woordvoerder.
Investeren
Er zijn echter plannen die nog ’ingetekend’ moeten worden, zegt spoorbeheerder ProRail. Een project als Zuidasdok bij Amsterdam zal niet naar verwachting niet geschrapt worden, maar wat te denken van projecten als het doortrekken van de Noord-Zuidlijn naar Hoofddorp? Of de toekomstige Lelylijn?
„Het PBL kijkt te eenzijdig naar dit vraagstuk”, reageert , aldus een zegsman van Prorail. „De coronacrisis zouden we juist gebruiken om toekomstplannen versneld te ontwikkelen, niet om in de ijskast te zetten. We moeten investeren in sneller en zwaarder spoor. De bedoeling is dat de steden zullen groeien, waar minder auto’s mogen komen. We moeten nu investeren om later niet met de gebakken peren te zitten.”
Het PBL zegt in een reactie dat het ook niet gaat om de bestaande investeringen. Ook met de groeiende bevolking is rekening gehouden. „De bevolkingsgroei kunnen we opvangen met de bestaande plannen. Het kabinet zal moeten kijken of nieuwe projecten nog nodig zijn. Het ministerie van Infrastructuur komt nu geld tekort voor onderhoud. Daar kan dan het geld naar toe”, zegt onderzoeker Hans Hilbers van het PBL. Hij wijst erop dat volstrekt nog niet zeker is dat de bevolking flink zal toenemen, hoewel alle onderzoeken dat uitwijzen.
Korte termijn
Het PBL richt zich eenzijdig op de korte termijn, zegt Steven van Eijck namens de mobiliteitsalliantie. Die wijst erop dat er tot 2040 twee miljoen inwoners bijkomen. „Het is onbegrijpelijk dat de voorspelde autonome groei van het goederenvervoer, het OV, de fiets en andere vervoerstromen, volstrekt terzijde wordt geschoven. Nu niks doen zorgt dat we vastlopen. Dat laten gebeuren is niet de manier om ander reisgedrag af te dwingen.”
In de politiek valt het onderzoek van PBL slecht. „In het rapport wordt alom de suggestie gewekt dat er door thuiswerken minder wegen en OV hoeft te worden aangelegd. Als je alleen al bedenkt dat er de komende jaren 800.000 woningen gebouwd moeten worden, dan kunnen we nu niet stilzitten. Een dichtslibbend Nederland is geen optie”, zegt VVD-kamerlid Peter de Groot.
JA21 vindt de conclusies van PBL ’voorbarig’. Volgens de partij is de kans groot dat men toch meer op kantoor gaat werken, zegt Kamerlid Joost Eerdmans: „We moeten investeren, ook omdat we niet willen dat bruggen en kades niet instorten. Het kan zijn dat er straks meer mensen thuis werken, maar de rest moet ook op tijd op kantoor zijn.”