Als ik op een rustige dag in de KK-draadjes rondneus valt mij telkens weer op dat er veel
energie verspild wordt door een aantal hardnekkige misvattingen - en één daarvan is nu net het begrip 'energieverspilling' zelf.
U hebt vast wel eens gehoord van de wet van het behoud van energie: energie kan niet verdwijnen. Energie kan worden omgezet van de ene soort in de andere, zoals beweging, licht of warmte, maar de totale hoeveelheid energie in het universum blijft constant. Energie kun je dus niet vernietigen of verspillen - je kunt slechts een 'nuttige' vorm van energie 'nutteloos' gebruiken, volgens menselijke maatstaven dan. De stadsduiven die in de winter
op de daken zitten kennen heus wel het verschil tussen een goed en een slecht geïsoleerd dak. Op het laatste hebben ze namelijk minder koude voeten. Nutteloos of niet is derhalve maar heel betrekkelijk.
Wij eten dagelijks eiwitten, vetten en koolhydraten. Dat is plantaardige en dierlijke energie die ons onder meer in staat stelt om onze hersenen aan het werk te zetten. Als wij dat doen,
transformeren wij energie in beweging. Met behulp van onze spierkracht en een toetsenbord zetten wij onze hersenspinsels om in KK-postings. Afhankelijk van de mate waarin onze hersenen zich moeten inspannen gebruiken wij meer of minder energie. De benodigde hoeveelheid energie houdt natuurlijk ook rechtstreeks verband met de kwaliteit en de
capaciteit van onze hersencellen en het niveau van onze inzending. Of dit nu nuttig gebruik van energie is of niet kunnen wij beter niet zelf beoordelen - daar hebben wij tenslotte onze
forumgenoten voor. Die doen dat dan ook met overgave: soms met AB'tjes en soms met een
felle sneer. Maar niet getreurd, wat wij en zij ook doen, er verdwijnt daardoor tenminste
geen energie. Die verplaatst zich alleen maar - in steeds wisselende gedaantes. Een troostrijke gedachte, vind ik.
Een andere wijdverbreide misvatting is dat hoge salarissen, onkostenvergoedingen en bonussen geldverspilling zijn. Zeker niet, beste KK-vrienden. Al het geld dat daar naar toe
gaat komt vroeger of later weer terug in ons economisch bestel. Ja, ook de toelagen die het
koninklijk huis ontvangt. Die gaan op aan personeel, onderhoud van gebouwen en terreinen,
auto's, vliegreizen, garderobes, banketten en andere dingen - het zijn allemaal inkomens die
daaruit voortkomen. Toegegeven, van dat geld belandt er ook iets in het buitenland, maar er
zijn ook genoeg buitenlanders die hier hun geld uitgeven. Bovendien is ons staatshoofd
meestal ergens 'te gast'. De verblijfkosten komen dan ook in de regel voor rekening van de
uitnodigende hotemetoot. Komt iemand hier op bezoek dan stijgt het nederlandse nationale
inkomen evenredig aan de bedragen die mevrouw von Amsberg-von Lippe Biesterfeld daarvoor wenst uit te trekken.
De overige hoge inkomens betalen om te beginnen al de helft aan de fiscus, als zij in Nederland wonen tenminste. De andere helft gaat op aan boten, auto's, huizen, kleding, eten, drinken, seks en andere speeltjes, of er wordt opgepot. Dit is net zoiets als de boven genoemde wet van het behoud van energie: alle uitgaven genereren inkomens, en omgekeerd. Op deze manier blijft het geld in omloop. Maar, ze hebben ook veel geld op de
bank, zult u zeggen. Dat klopt, maar dat geld wordt dan weer door de bank gebruikt om uit te lenen, aan u bijvoorbeeld, als u een huis koopt. Laat ons blij zijn met al die miljarden spaargeld die wij in NL nog hebben - wat er gebeurt als spaarders verstek laten gaan hebt u kortgeleden bij de DSB-Bank kunnen zien.
Waar velen zich hier zo vreselijk over op kunnen winden is dan ook eerder een micro-economisch fenomeen: sommige mensen hebben meer vrijheid om geld naar eigen inzicht uit te geven dan anderen. Ze hebben meer keuzemogelijkheden dan degenen bij wie het inkomen deels uit doelgebonden extra's zoals huursubsidie, kinderbijslag etc. bestaat.
Maar ook de kroonprins, de TV-moderator en de bankdirecteur kunnen maar één paar schoenen en één broek tegelijk aantrekken, en meer dan normaal eten kunnen ze ook niet - anders groeien ze dicht. U denkt toch niet dat de Oranjes elke dag emmers vol dure belugakaviaar leeglepelen? Ik wil best wedden dat er 's winters, net als bij u thuis, geregeld
boerenkool met worst op tafel staat. Rijk zijn betekent namelijk lang niet altijd dat mensen
continu veel geld uitgeven. Was het maar waar, in deze slechte tijden! Ik ken een stel oude vrekken die leven alsof ze ver onder de bijstandsnorm zitten. Geld zat, maar als er een voedselbank in de buurt was zouden zij er als eersten in de rij staan. In de supermarkt vechten ze met de asielzoekers om het afgeprijsde oude brood en de verlepte kroppen sla. Ik weet dat omdat ik het een beetje in de gaten houd: wat er overblijft is namelijk voor mijn eenden. Maar straks erft hun familie miljoenen en dan rolt het geld weer. Het vloeit terug in de economie. Net als bij energie is het gewoon een kringloop.
Ook de beurs is een deel van de geldkringloop. Een hardnekkige mythe is dat er in de huidige crisis geld verdampt is. Geld verdwijnt niet, het wisselt alleen maar van eigenaar, tenminste als je van de aankoop- en de verkoopprijs van aandelen uitgaat. Alles wat er tussenin zit - de niet verzilverde koerswinst - is slechts een fata morgana, een illusie. Wie zich rijk rekent zonder meteen op de verkoopknop te drukken kan zijn winst inderdaad snel zien verdampen, maar zodra er boter bij de vis komt is het verlies van de één de winst van de
ander.
Bij deze crash heeft overigens een spontane vermogensoverdracht plaatsgevonden - tussen
oude aandelenbezitters, die veel verloren hebben - als ze voor minder verkocht hebben dan
ze oorspronkelijk betaald hadden, en nieuwe aandelenbezitters, die op een veel lager niveau
ingestapt en nu een stuk rijker zijn - als ze verkopen tenminste. Een staaltje nivellering waar
Joop den Uyl niet van had durven dromen - behalve dan dat niet de minder bedeelden, maar
- zoals in deze wereld gebruikelijk - de slimmen het meest geprofiteerd hebben. Bent u zowel
oude als nieuwe aandelenbezitter dan hebt u waarschijnlijk al een groot deel van uw verlies
weer teruggehaald. Heeft u misgekleund met turbo's of sprinters dan is alleen de bank rijker
geworden. Die zal dan misschien weer sneller geld gaan uitlenen. Het geld is dus niet weg,
alleen ú bent het kwijt.
Met geld is het net als met water, dat overigens net zo min verdwijnen kan als energie.
Vergroot je de hoeveelheid water in een rivierbedding dan stroomt het sneller. Dat is het
basisrecept van Obama en andere overheden die door de crisis geraakt zijn. Zolang de
banken angstvallig op hun geld blijven zitten omdat ze de leners niet vertrouwen moet er
geld in de kringloop gepompt worden. En het geld dat ze moeten afschrijven op de subprime
cdo's dan? Is dat niet verdampt? Nee nee, dat is terechtgekomen bij - en uitgegeven door -
de leners die hun credieten niet terugbetalen. Het probleem is alleen dat die meer geld
uitgegeven hebben dan ze verdiend hadden, zodat er een gap ontstond. Deze gap is in de cdo's gaan zitten en verplaatst zich van daar door de gehele wereldeconomie, met steeds weer nieuwe slachtoffers - zo ongeveer als een luchtbel in een centrale verwarming die steeds hogere punten opzoekt: waar de luchtbel zit wordt het koud.