Slechts een geldige inschrijving bij ViA15
Tweede bod ongeldig
Tenderstrateeg Eduard Figee van VolkerWessels windt er achteraf geen doekjes om: “Opdrachtgevers in de bouw hebben een monopoliepositie. Zij bepalen de contractvoorwaarden. De markt kan ‘in the end’ alleen maar ‘nee’ zeggen als het contract te risicovol is. Het is eigenlijk de enige manier om je ongenoegen kenbaar te maken, maar bouwers verkopen niet graag nee. We hebben bewust niet ingeschreven op de ViA15 en de Tjalmaweg, onderdeel van de Rijnlandroute. Voor die projecten waren in onze ogen de risico’s te hoog of golden onredelijke voorwaarden.”
Kerst warmer dan Pasen
De tenderfase kan meteen ingekort, want slechts drie geschikte consortia willen beginnen aan de dialoogrondes waarbij de tenderkosten snel oplopen. Teams van tientallen experts buigen zich over de tenderstukken, de risico’s en het ontwerp. Er moet een twee kilometer lange brug komen over het Pannerdensch kanaal en een drie kilometer lange verdiepte bak. Eind 2018 houdt ook het consortium van BAM, Heijmans en TBI het voor gezien. Ze stappen net voor de volgende fase in de aanbesteding uit de race. BAM-topman Rob van Wingerden motiveert dat destijds in Cobouw: “De bouwtijd van twee jaar is wat ons betreft erg kort. Dat zou een jaar langer moeten zijn. En het feit dat wij rekening moeten houden met een eventuele hoogwaterstand van de IJssel en een overstroming, gaat ons ook te ver. Wij leven in een tijd dat kerst warmer is dan Pasen. Alle statistieken liggen overhoop. Hoe moeten we dan als bouwbedrijf voorspellen wanneer de uiterwaarden gaan overstromen? In combinatie met de omvang, de complexiteit en de bouwtijd zeiden wij: dit moeten we niet doen.” Het besluit wordt unaniem genomen door de drie bouwers. Rijkswaterstaat ziet de bui al hangen en benadrukt dat er tijdens de dialoogfase kan worden onderhandeld over de risicoverdeling. Het consortium had weinig vertrouwen in een goed vervolg en laat Rijkswaterstaat achter met slechts twee consortia om het vervolg van de dure dialoogfase verder te doorlopen.
ViA15 in hoofdlijnen
nieuwe verbinding en opwaardering knooppunten A15 en A12
een brug over het Pannerdensch kanaal (2000 meter)
(half)verdiepte ligging (3200 meter)
4 spoorkruisingen + kunstwerken onderliggend wegennet
snelfietsroute en inpassing
20 jaar beheer en onderhoud
Ruim een jaar wordt gerekend, getekend en gediscussieerd over de risico’s. Bij de gunning wegen duurzaamheid, hinder en risicobeheersing zwaar mee. De plafondprijs wordt vastgesteld op 570 miljoen euro voor de uitvoering, nog zonder de kosten van twintig jaar onderhoud die de contractwaarde verdubbelen. Rijkswaterstaat zwicht onder de marktdruk, is bang dat nog een partij zal uitstappen. De strenge eis over het grondwaterpeil sneuvelt en schuift van markt terug naar het Rijk. Een teken van goede wil dat het risicoprofiel voor de marktpartijen verlaagt. Het projectbudget op de infrabegroting gaat in één klap met 36 miljoen euro omhoog naar 869 miljoen euro voor de bouwfase.
Van Oord haakt aan
Begin december moeten de biedingen worden ingeleverd. Twee offertes zitten in de digitale kluis. De inschrijving van de combinatie Van Gelder, Jan de Nul en Macquarie ligt echter miljoenen boven het maximum plafond en mag niet meedingen. Rijkswaterstaat blijft zitten met slechts één geldige offerte. De bieding van GelreGroen is net onder het plafondbedrag. Om tegenvallers beter op te kunnen vangen, haakt Van Oord aan. Daardoor wordt het risico van de uitvoering straks niet over drie (33 procent) maar over vier partijen (25 procent) verdeeld. De combinatie blikt met gemengde gevoelens terug op de roerige aanbesteding, maar is toch vooral opgetogen over de mooie omvangrijke opdracht in portefeuille. De woordvoerder van Dura Vermeer direct na de voorlopige gunning: “Dura Vermeer was in de race voor twee grote dbfm-contracten en heeft onlangs de tender voor de A9 verloren. Dan wil je graag de andere opdracht binnenhalen, alleen al om je tenderkosten goed te maken.”
Aanbesteden in de bouw
Aanbesteden in de bouw
'Meestal geen feestje
Het is gissen naar de motieven van de combinatie die bewust te hoog inschreef en meteen buiten de boot viel. De woordvoerder van Van Gelder houdt de kaken stijf op elkaar. “Daar gaan we niets over zeggen.” Misschien hoopt het consortium op twee ongeldige inschrijvingen en zou zo alsnog onderhandelingsruimte ontstaan. Die hoop vervliegt op het moment dat de enveloppen opengaan.
Openheid en samenwerking
Contractmanager Miranda Maarssen van Rijkswaterstaat maakt de tender van begin tot eind mee. In de toelichting bij de definitieve gunning focust zij op het resultaat. “De aanbieding van GelreGroen is voor mij een prachtig resultaat van de wijze waarop we de dialoog met de markt hebben gevoerd. Openheid en samenwerking stonden hierbij centraal. Ik ben blij dat GelreGroen zo invulling heeft durven geven aan de dialoog. Samen met een kwalitatief plan en een gezonde, robuuste bieding geeft het mij dan ook veel vertrouwen in het vervolg.”
De ondertekening van het contract. Alle handen op elkaar. Beeld: DuraVermeer/Obbe Wassenaar
Tenderdirecteur Edwin Timmer van GelreGroen vult aan: “In de afgelopen 1,5 jaar hebben wij in een open dialoog samen met Rijkswaterstaat toegewerkt naar een uitstekende basis voor de komende jaren.”
Hoe nu verder?
Eind januari is het tijd voor champagne en klinkende glazen. Het winnende consortium kan eindelijk buiten met de voorbereidingen beginnen. De archeologische onderzoeken zijn in de afrondende fase en de eerste bomen worden gekapt. Het is de bedoeling eind dit jaar met de bouw te beginnen.
Eind goed, al goed, lijkt het. Maar nu lijkt stikstof alsnog roet in het eten te gooien. Tijdens de onderhandelingen over het project is vorig jaar het vastgestelde tracébesluit aangepast. Daardoor mogen eerdere bezwaarmakers de plannen opnieuw aanvechten. Dat gebeurt met de extra uitstoot van stikstof als zwaarwegend argument. De ViA15 is nu een van de vijftig infraprojecten van het Rijk dat stilligt door de stikstofcrisis. Pas als de Raad van State toestemming verleent, kan de uitvoering beginnen. Het is nog de vraag of eind 2020 realistisch is. Pas in 2044, bij het aflopen van het contract, is de balans definitief op te maken.