LUXEMBURG - Minister Bot van Buitenlandse Zaken verwacht niet dat er zondagavond al een oplossing komt voor de impasse rond het begin van onderhandelingen tussen EU en Turkije over lidmaatschap van de Unie. "Dat zal morgen pas zijn", aldus Bot zondagavond, voorafgaand aan een vergadering van de EU-ministers van Buitenlandse Zaken in Luxemburg over Turkije.
Normaal gesproken zouden maandag de officiële onderhandelingen met Turkije moeten beginnen. Wellicht kunnen deze ook later op de middag starten. Oostenrijk ligt echter dwars, omdat Wenen niet wil dat de gesprekken noodzakelijkerwijs leiden tot lidmaatschap. Ook een soort speciaal partnerschap met Turkije zou de uitkomst van de onderhandelingen moeten kunnen zijn.
De EU-gezant voor het buitenland, Javier Solana, was aanmerkelijker positiever. Solana zei tegen het Franse persbureau AFP dat hij verwacht dat de ministers van Buitenlandse Zaken het zondag nog eens worden.
Speciaal partnerschap
De Franse minister van Buitenlandse Zaken Douste-Blazy liet voor de radiozender France Europe 1 weten dat een speciaal partnerschap een optie zou kunnen zijn, in plaats van een volledig lidmaatschap voor Turkije. Ankara wijst zo'n partnerschap van de hand. De Oostenrijkse minister van Buitenlandse Zaken Plassnik zei zondag vóór het EU-overleg te hopen op "een oplossing in goede Europese geest". "We zullen goed naar elkaar luisteren."
Oostenrijk
Op de achtergrond zou volgens waarnemers meegespeeld hebben dat de rechtse Oostenrijkse regering-Schüssel een stevige positie innam tegenover Turkije om sterk te staan bij verkiezingen van zondag in de deelstaat Stiermarken. Schüssels christen-democraten verloren daar echter volgens een peiling na het sluiten van de stemlokalen 8,9 procent van de stemmen, waar de sociaal-democraten er met 9,4 procent op vooruit gingen.
Minister van Buitenlandse Zaken Straw van EU-voorzitter Groot-Brittannië wil dat de landen van de unie bij het eerdere voornemen blijven om maandag officiële onderhandelingen met Turkije over toetreding te beginnen. Straw zei dat het een gigantische vorm van "verraad" ten opzichte van Turkije is, als de EU-landen terugkrabbelen.
Straw stelde dat Turkije al 42 jaar lang toetreding tot de EU in het vooruitzicht wordt gesteld. Hij benadrukte dat Turkije een Europees land is en dat het gevaar bestaat dat de kloof tussen de christelijke en islamitische wereld groeit, als de EU-landen het land afwijzen.
De Turkse premier Erdogan liet zondag weten dat hij dit weekeinde nog met Schüssel heeft gebeld. Schüssel zou hem hebben gezegd dat Oostenrijk er geen bezwaar tegen heeft dat de onderhandelingen met de EU over toetreding op 3 oktober beginnen, meldde het Oostenrijkse persbureau APA. Volgens Erdogan zal Oostenrijk in het overleg van zondagavond niet hameren op een speciaal partnerschap voor Turkije.
'Christelijke club'
Op een toespraak van zijn Partij van Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP) zei Erdogan dat de EU moet kiezen of ze een "mondiale speler" wil zijn of een "christelijke club". Hij wees erop dat het besluit van zondagavond van groot belang voor de toekomst van Turkije is, maar ook voor de toekomst van de EU.
Oostenrijk dringt ook al lange tijd aan op een gelijke start van onderhandelingen met Turkije en Kroatië. Dat laatste land is door de EU echter in de wachtkamer gezet, omdat de van oorlogsmisdaden verdachte Kroatische generaal Gotovina nog niet is uitgeleverd aan het Joegoslavië-Tribunaal in Den Haag.
Joegoslavië-Tribunaal
Maandagochtend zal openbaar aanklager Del Ponte van het Tribunaal de EU-ministers informeren over de medewerking van de Kroatische regering-Sanader aan de uitlevering. Del Ponte bezocht afgelopen vrijdag Zagreb om poolshoogte te nemen. "Er bestaat onduidelijkheid over wat zij daar gezegd heeft", stelde staatssecretaris Nicolaï van Europese Zaken zondagavond.
"Zij heeft weliswaar teleurstelling uitgesproken, omdat Gotovina nog niet is uitgeleverd, maar dat is nog geen oordeel over de mate van samenwerking. We moeten tot maandag afwachten om van haar zelf te horen hoe zij er tegenaan kijkt."
Nederland verzette zich begin dit jaar het meest hevig tegen een begin van gesprekken met Kroatië, om de positie van het Joegoslavië-Tribunaal niet te ondergraven. Volgens Nicolaï staat Nederland "nog steeds sterk". "Met een aantal gelijkgezinde landen als Groot-Brittannië, Duitsland, Frankrijk, Polen, Zweden, Finland en Denemarken hanteren we een precieze lijn."
Als de EU-ministers maandag na het aanhoren van Del Ponte al zouden besluiten tot een start van formele gesprekken met Kroatië, dan zouden deze praktisch gezien maandag eigenlijk nog niet kunnen beginnen. Volgens diplomatieke bronnen valt in het meest optimistische scenario maandag het principebesluit om te gaan praten met de Kroaten over EU-lidmaatschap. De Kroatische regering is echter al wel aanwezig in Luxemburg.