Staalreus IJmuiden ingeperkt: ’Tata hoeft niet dicht, als het onze gezondheid maar niet schaadt’
Door THEO BESTEMAN
Updated Vandaag, 08:08
Vandaag, 06:00
in FINANCIEEL
AMSTERDAM - Voor staalmaker Tata Steel kwam 2021 een ommekeer. Jaren protesteerden omwonenden vergeefs tegen de uitstoot. Nu dreigt een strafproces, het RIVM constateert dat de uitstoot de gezondheid van kinderen schaadt en het kabinet eist dat Tata Steel versneld schoner produceert. Buurtbewoonster Antoinette Verbrugge: „Tata hoeft niet dicht, maar die productie moet geen gevaar zijn voor omwonenden.”
Antoinette Verbrugge in Wijk aan Zee strijdt met omwonenden van Tata Steel tegen de schadelijke stoffenuitstoot van de staalreus. MICHEL VAN BERGEN
Verbrugge (62) is een van vele actieve bewoners uit de omgeving. Haar acties met anderen leidden tot de aanzet naar juridische procedures die Tata Steel nu belagen.
Wat was voor u de aanleiding?
„Drieënhalf jaar geleden verhuisde ik naar Wijk aan Zee, komend uit Zeeuws-Vlaanderen, na een omzwerving via Utrecht en Drenthe terug naar de kust. Ik was hier meteen verliefd op dat uitzicht. De zee, het strand, de duinen, Wijk aan Zee en de wijde omgeving: het is prachtig hier”, vertelt de zelfstandig coach. „Ik twijfelde, natuurlijk, je zag ook die schoorstenen van de fabrieken aan het strand. Maar ach, ik herkende dat ook van vroeger. Ik heb in principe niets tegen industrie, zolang die maar schoon is.”
BEKIJK OOK:
Overheid legt schadelijke uitstoot Tata Steel versneld aan banden
„Bovendien, we leven in Nederland: dankzij vergunningen en overheidscontroles van bedrijven zou het wel goed zitten rond Tata, toch? Niets bleek minder waar. De eerste nacht heb ik gejankt. Ik merkte meteen dat het fout zat, ik voelde stof in mijn keel, had het benauwd, bleek ik midden in de grafietregen van Tata te zitten. Ik werd redelijk wanhopig, het ’te koop’-bord had ik al bijna geplaatst. Maar toen besloot ik: nee, dit is een te mooi gebied, ik laat me verdorie niet wegjagen, over mijn lijk. Dat heb ik ook aan Tata laten weten.”
Staalmakerij bij Tata.
Staalmakerij bij Tata.? ANP / HH
U kende als dochter van een verlader in industrieel Zeeuws-Vlaanderen tussen bedrijven als Dow en NSM de problemen.
„Sterker, ik heb zélf in die industrie gewerkt, ik weet heel goed hoe belangrijk ze zijn voor werknemers, hun inkomen, het gevoel ergens bij te horen. Je bent er als een grote familie, zoiets gaat ook werknemers aan het hart, logisch. Je mocht er in zo’n gemeenschap ook niets kwaads over zeggen. Toen niet en nu niet. Maar ik wilde me geen lafaard voelen.”
Wat gaf de doorslag om te blijven ageren?
„Veel mensen hier zijn oprecht bezorgd over hun gezondheid. Ik ook. Maar ik wilde vooral meer weten, ook over hun plannen. Ik was niet per se tegen Tata, absoluut niet. Ik zocht contact met het bedrijf. Maar het dedain waarmee je meteen werd benaderd, de omtrekkende bewegingen, de weigering om informatie te geven, dat wekte wrevel. ’Dan verhuist u toch gewoon’, vertelde iemand van Tata me. En: ’het valt enorm mee’ of ’dit mag, we hebben een vergunning’. Die houding met dat dedain tegenover een geïnteresseerde burger, die maakte me nog gedrevener.”
Maar daarmee was er nog geen actie.
„Ik ging eerst alles over Tata lezen. De verbazing over wat afgelopen jaren allemaal werd toegestaan groeide. Ik zocht ook contact in mijn buurt, ik ontmoette zulke goed over Tata geïnformeerde mensen. Dat gaf me steun, want bij Tata liep ik constant tegen een muur. Door die ellende van die vervuiling ontstond er een netwerk van mensen die steeds vaker samenwerkten. Maar wat wij, met maanden voorbereiding, inbrachten bij Tata Steel, de gemeente of provincie, er veranderde uiteindelijk niet echt iets. ’We begrijpen uw zorgen’, zeiden ze telkens. Die uitstoot bleef maximaal. Het waren veel loze beloften.”
BEKIJK OOK:
Snellere overgang van Tata Steel op waterstof, scepsis bij wetenschap
Protest aantekenen is nog geen gelijk hebben?
„En gelijk krijgen is ook iets anders. Gesprekken met een advocaat leerden me dat we een ander pad moest gaan bewandelen, via de rechter. Tata toonde zich immers tot dan totaal niet onder de indruk. Terwijl het wel om de gezondheid van mensen hier ging. Ik zocht het eerst nog in een poging tot overleg. Ze beloofden bij Tata veel, er gebeurde telkens weinig. Maar ook de controlediensten voor dit gebied, die bij Tata de vergunning hadden moeten controleren, deden onvoldoende. De overheid keek stelselmatig weg. Hoe kon het dat het bedrijf zoveel schadelijke stoffen kon blijven uitstoten? Voor iedereen was Tata heilig.”
Rollen staal op het terrein van Tata Steel. ANP/HH
Wanneer veranderde dat?
„Langzaam. Ik besloot oktober vorig jaar aangifte te doen bij de politie: onze gezondheid werd aangetast. Die agent weigerde die aangifte op te tekenen. Terwijl ik vanuit mijn werk bij een strafrechtkantoor wist dat hij die aangifte wettelijk gezien in behandeling moést nemen. Wat uiteindelijk lukte. Bijna dertig mensen volgden met hun aangifte, een begin. ’U woont hier maar kort, u kent onze cultuur niet’, zei een agent ijzerenheinig. Terwijl ik van mijn leven in Zeeuws-Vlaanderen heel goed weet hoe zo’n industriële omgeving werkt. En ken dus ook de nadelen ken.”
Waarom specifiek naar de strafrechter?
„We waren het zat. We zagen geen andere weg: braaf overlegd, weer ingesproken bij de gemeente, dossiers gemaakt, Kamerleden aangeschreven. We moesten het veel groter aanpakken. We lagen er als omwonenden tot dan als slachtoffers bij. Ik vertikte dat, het gevoel van machteloosheid was killing. Ik dacht aan Bénédicte Ficq, de strafrechtadvocate. Ze zei: ik doe het, mits wij zouden meewerken. Zij had zich al vaker verbaasd over Tata. Er wordt gekeken of vervolging mogelijk is. Er zijn inmiddels meer dan tien stichtingen die aangifte deden en 1200 rechtspersonen. Toen Ficq akkoord ging, kwam de vlam in de pan.”
BEKIJK OOK:
Hoogovens-icoon ’Rooie’ Roel zwaait af: ’vakbond te vaak oudemannenclub’