voor de shorters:
De politieke situatie in Europa is hachelijk. We zijn met z’n allen aan het einde van de rit gekomen en denken allemaal anders over de toekomst. Zie daar maar eens uit te komen.
Chaos
Europa is in chaos. Niet vanwege de terechte –en naar ik hoop aanhoudende- protesten van burgers tegen de macht van het grote geld, maar vanwege de politieke impasse waarin de westerse wereld terecht is gekomen. De G-20 bijeenkomst van de afgelopen week was ondubbelzinnig. Europa heeft nog maximaal een week om met een allesomvattende oplossing voor de schuldencrisis te komen. Zo niet dan is het einde oefening voor Europa en de Euro.
IMF in de buitenspelval
De G-20 trok tegelijkertijd de handen van Europa af, door geen steun aan een voorstel van het IMF te verlenen om het beschikbare steunfonds op te schroeven van zo’n 550 miljard dollar naar het dubbele, zo niet drievoudige. Daarmee is de rol van het IMF uitgespeeld. Vanaf nu mag niet veel meer van deze organisatie worden verwacht en gelukkig maar. Want ‘abstract’ geld drukken en met geld smijten kunnen we allemaal. Dat blijkt wel uit het recente verleden en heeft de schuldencrisis alleen maar verergerd.
Harakiri
Van de ECB mag eveneens niet veel meer verwacht worden, nu ook deze centrale bank aan het einde van de rit is gekomen maar zich desalniettemin gedwongen ziet om volop liquiditeitssteun aan de problematische lidstaten en de Europese bankensector te blijven verlenen. Omdat niemand anders het doet. De ECB kan inmiddels niet meer voor- of achteruit.
Duitse arrogantie
Op hun beurt mag van de bankensector ook niet veel meer worden verwacht en dat is even begrijpelijk als schokkend. In kort tijd is de voorzitter van Deutsche Bank –Joseph Ackermann- uitgegroeid tot spreekbuis van financieel Europa. Hij verzet zich tegen nog meer ‘haircuts’ voor de Europese banken. Hij –en met hem de sector- vindt een afwaardering van de Griekse staatschuld met 21% wel genoeg, zelfs meer dan genoeg. Ackermann weet zich gesteund door het International Institute of Finance (IIF). Dat zet heel eenzijdig de toon door vast te stellen dat de Euro ontploft als de banken gedwongen worden om afwaarderingen van 50% of meer te accepteren. Dan is het ‘game over’.
Extra lasten, dunne schouders
Verder deed bondskanselier Merkel de afgelopen week wederom een duit in het zakje door te blijven aandringen –zij aan zij met Nederland- op een extra belasting voor de banken, de zogeheten Tobin Tax. Daar wil Frankrijk weer niets van weten en ook Amerika en Engeland bliezen het voorstel tijdens de G-20 bijeenkomst van tafel.
Afwaarderingen
Tot overmaat van ramp regende het de afgelopen week van afwaarderingen door de kredietbeoordelaars, van onder andere Spanje en het Franse BNP. Europa haalde de schouders op. De realiteit laat echter zien dat vele lidstaten en banken allang door de schuldencrisis besmet zijn geraakt. Dus gewoon ziek zijn.
Hachelijk
De politieke situatie in Europa is hachelijk te noemen. Voor de Europese regeringsleiders was het daarom goed nieuws dat premier Berlusconi nog een poosje aan mocht blijven, ook al heeft hij niet langer het vertrouwen van de bevolking. Zou hij hebben moeten aftreden, dan was de beerput open gegaan en dat had het acute einde van Europa betekend. Zo nijpend is de situatie. Geen wonder (maar wel jammer genoeg) dat de Italiaanse protesten van afgelopen zaterdag gewelddadig verliepen. Gewone Italianen weten immers dat het spel over hun ruggen gespeeld zal gaan worden, zolang de gevestigde politieke elite aan de macht blijft en zichzelf telkens weer de bal toe eigent.
Het uur U
Op 23 oktober zullen de Europese regeringsleiders ongetwijfeld met een voorstel komen om de Griekse staatschuld verder af te waarderen, om de bankensector te herkapitaliseren, om het EFSF om te vormen en uit te breiden, om daarmee een ‘cordon sanitaire’ rondom Portugal, Spanje en Italië aan te leggen en –nog veel gewaagder- om Europa tot een fiscale unie om te vormen, inclusief de daarvoor benodigde verdragswijzigingen.
Hard gelag
Ik vrees daarom dat het moment van de waarheid voor burgers aanstaande is, namelijk het moment dat duidelijk wordt dat er in feite maar één partij is die de rekening zal moeten betalen en dat is de bevolking. Weg autonomie, weg welvaart, weg toekomst. Naar goed politiek gebruik zullen de voorstellen keurig ‘verpakt’ worden in complexe (en niet uit te leggen) financiële constructies en voorzien worden van een overdaad aan politieke ego-retoriek om onkunde te kunnen verbergen.
Waar gaat dit over?
Vaak wordt ik gevraagd naar mijn beweegredenen om telkens weer argwanend –zo niet ronduit wantrouwend en afwijzend- over de aanpak van de Europese schuldencrisis te schrijven. Dat komt omdat ik geen geloof hecht aan oplossingen die het huidige financiële systeem in stand houden, dan wel dat systeem via een beetje regulering en bonusgeschreeuw in de pas probeert te laten lopen. Als een kaartenhuis instort is er op een gegeven moment geen houden meer aan. En dat moet je willen inzien. Om er vervolgens iets aan te kunnen doen.
Burgers?
In tientallen columns heb ik over alternatieve oplossingen geschreven, altijd vanuit hetzelfde perspectief, namelijk dat van de bevolking. De ‘gewone man of vrouw’, zo u wilt. Ik reken mijzelf daar ook toe. Europa is wat mij betreft een eenheid van burgers en niet van instituties. Ik heb niets op met de Europese Commissie in het kader van deze schuldencrisis en heb net zo min iets met machtswellustige ego-politici (Sarkozy, Berlusconi) die op hun laatste democratische benen lopen. Geen van mijn oplossingen zijn echt serieus genomen. Er werd doorgaans flauw op gereageerd, soms met venijn en bedreigingen aan mijn persoonlijke adres. In ieder geval net zo flauw als er nu op de ‘occupy’ beweging wordt gereageerd.
Protesten
De wereldwijde protesten van afgelopen zaterdag werden onmiddellijk als slappe hap bestempeld. Omdat deze beweging zogenaamd zelf niet weet waartegen geprotesteerd wordt. Op TV verschenen interviews met demonstranten die inderdaad rijp en groen door elkaar haalden. Maar die één ding met elkaar gemeen hadden, namelijk hun zorgen over allerlei crises die zich momenteel gelijktijdig voordoen, variërend van mislukte militaire interventies tot het milieu en alles wat daar tussen zit, waaronder religie,
staat en cultuur. Mensen spraken niet over een enkelvoudige crisis maar over een netwerk van crises. De zaak is allang ‘out of control’.
Splijtzwam
Een bevriende collega sprak mij laatst aan over de huidige gespannen situatie. “Jede Konsequenz führt zum Teufel” sprak hij somber, maar treffend. Hij gaf goed aan dat er geen allesomvattende oplossing is, simpelweg omdat niemand zijn of haar verlies wil nemen of erkennen. Daarbij komt dat geld momenteel de werking van een splijtzwam heeft. Geld zet het individualisme in mensen sterk aan. Omdat geld een probleem is geworden van iedereen.
Het einde is zoek
Daarom is er geen politicus die een einde kan maken aan de vertrouwenscrisis die het westen momenteel hard treft. We zijn met z’n allen aan het einde van de rit gekomen en denken allemaal anders over de toekomst. Zie daar maar eens uit te komen.
Wat een ‘pest die mist’, ach die trekt wel ‘op die mist’
Vaak wordt mij verweten dat ik een aanhanger ben van de ‘einde wereld’ theorie, bijvoorbeeld van de Maya-kalender die zegt dat het in 2012 met ons gedaan zal zijn. Ik ben niet van dat denken. Helemaal niet zelfs. Ik ben geen optimist. Maar ook geen pessimist. Ik geloof in de maakbaarheid van de samenleving. Maar dan moet het wel een samenleving zijn die ons en onze (klein-) kinderen dient. Echt dient.