De tijd dat windmolens winstmachines waren lijkt voorbij
•Carel Grol
Vandaag, 06:00Update: vandaag, 08:17
Okko Kaan rijdt minstens eens per week op en neer van woonplaats Anna Paulowna naar Franeker. Een route door de kop van Noord-Holland, via de Afsluitdijk en een klein stukje Friesland. Plat, ruim, leeg, hier heeft de wind vrij spel. Windturbines in overvloed: van verschillende omvang, van diverse eigenaren. Kaan kent ze: de types, de fabrikanten. Hij is directeur van Green Energy Services, dat het onderhoud doet bij meer dan 250 windmolens in Nederland. Daarnaast heeft Kaan nog enkele molens in eigen bezit.
'Als de prijs zo blijft, dan vallen turbines stil', zegt Kaan zodra hij is aangekomen in zijn bedrijfspand in Franeker. Ook Green Energy Services is geraakt door de ingestorte elektriciteitsprijzen. De markt is uitdagender geworden, heet dat eufemistisch. Er wordt beter gelet op de kosten, monteurs zijn strakker ingepland. 'En het komt voor dat klanten later hun nota’s betalen.'
Dubbele dreun
Faillissementen heeft Kaan nog niet gezien. Green Energy Services werkt veel bij particulieren: akkerbouwers die een of twee turbines op hun land hebben staan. Zeker wanneer dat oudere molens zijn, moet er nu vaak geld bij. Onderhoud, verzekeringen, meetdiensten, en in sommige gevallen de pacht: met de huidige stroomprijzen is dat niet meer op te brengen.
Wind moest een lust zijn, de aanvulling op het inkomen van een boer. Nu is zo'n molen steeds vaker een last. Dat geldt helemaal voor de melkveehouder die vijftien jaar geleden een turbine achter de stal heeft neergezet. De geroemde diversificatie — melk én wind als inkomstenbronnen — pakt nu juist uit als een dubbele dreun. Want de windmolen is onrendabel. En na de afschaffing van het quotum zijn ook de melkprijzen ingestort.
Energiemaatschappijen
Ook de grote energiemaatschappijen krijgen een tik door de lage stroomprijzen, maar zij geven geen cijfers over hun windmolens. Wel stelt een Nuon-woordvoerder dat 'met de huidige lage energieprijzen de marges flinterdun zijn'. Volgens Eneco presteren 'de parken naar tevredenheid. Alle molens draaien een positief rendement.' Maar ook Eneco ervaart 'druk op de marges door de lage energieprijs. Wij kunnen die druk opvangen door een efficiënte operatie van onze parken.' De Nederlandse Windenergie Associatie (NWEA) waarschuwde onlangs dat nieuwe projecten voor meer windenergie ‘nauwelijks nog rendabel zijn te maken.
Voor de kleinere en de zogeheten solitaire turbines, zijn de operationele kosten per molen vaak zelfs hoger dan bij de grote nieuwe parken. Volgens schattingen van de Vereniging Particuliere Windturbine Exploitanten (Pawex) 'gaat het in potentie om 500 tot 750 megawatt aan opgesteld vermogen, die nu, of zodra grootschalig onderhoud zich aandient, verlieslatend zijn of worden', zegt beleidsadviseur Nick Waltmans.
Eind 2015 stond in Nederland op land bijna 3000 megawatt (MW) aan windenergie opgesteld. Afgaande op de taxaties van Pawex, is nu 17% tot een kwart van de in de polder opgewekte windenergie verlieslatend.
Windmolenaars
Cijfers van Windunie, een coöperatie van windmolenaars en windmolenparken, komen overeen met die van Pawex. 'Uitgaande van de prijs op de langetermijnmarkt van 2016, € 26 per megawattuur, zitten 79 turbines in de gevarenzone', zegt een woordvoerder van Windunie. 'Dat is ruim 30% van onze leden. Omdat het met name kleinere molens betreft gaat het om 13% van de productie die Windunie vertegenwoordigt.'
Die kleinere molens zijn gebouwd onder het oude subsidieregime (MEP), dat liep tot 2006. De subsidie duurde zo'n tien jaar. 'In die tijd werd de aflossing en de rente terugverdiend', zegt Johan Top, oprichter van Topwind uit Barneveld, een bedrijf dat adviseert en ook windturbines van exploitanten beheert. Na die periode draait een molen uit de subsidie, zoals dat in windjargon heet. Dan is de investering terugbetaald en moet de turbine ook tegen de reguliere stroomprijs rendabel zijn. In theorie althans.
Variabelen
25%
Van alle in de polder opgewekte windenergie is bij de huidige prijzen 17% tot 25% verlieslatend.
€ 33.000
De kosten van een relatief kleine 850 kilowatt-windmolen liggen rond de €?33.000 per jaar.
79
Van alle windmolens op land zouden 79 exemplaren door de huidige energieprijzen in de gevarenzone zitten.
Top weet niet hoe groot het probleem is. Elke turbine is anders. Er bestaan veel variabelen: een molen op eigen grond op een plek waar het vaak en hard waait, is misschien wel rendabel. Maar Top weet wel: 'Een dure locatie kan nu niet uit. En iedereen heeft het er over.'
Dure locaties zijn er in Flevoland. Daar hebben boeren de molen vaak niet op eigen grond. Dan wordt gepacht, vooral van het Rijksvastgoedbedrijf, zegt de woordvoerder van Windunie. 'In Flevoland waait het bovendien minder hard, en met minder vollasturen (uren waarin je maximaal vermogen draait, red.) haal je een lagere productie. Dus per geleverde megawattuur heb je hogere onderhoudskosten bij eenzelfde molen.' De kosten van een relatief kleine 850 kilowatt windmolen, liggen volgens Windunie al gauw op € 33.000 per jaar.
'De kans bestaat dat bij ernstige schade zo'n molen niet wordt gerepareerd', zegt de woordvoerder. 'Want bij de huidige energieprijzen worden dergelijke herstelwerkzaamheden niet meer terugverdiend.'
Ontmanteling
Topwind is nu betrokken bij de ontmanteling bij vier windparken. Handel in tweedehandswindmolens bestaat al sinds turbines voor het eerst werden neergezet, zegt Top. Een 'tweedehandsje' gaat naar Oost-Europa of elders in de wereld. 'Ontmantelen gebeurt al jaren', aldus Top. Vaak was dat in verband met vervanging. Dan werd een klein exemplaar weggehaald en kwam er een grotere, nieuwere turbine voor in de plaats. 'Nu ontmantelen we voor het eerst ook om economische redenen.'
Het zal hem 'niet verbazen' wanneer lagere opbrengsten ook leiden tot achterstallig onderhoud, 'al heb ik dat nog niet geconstateerd'. Wat wel zo is: boeren die een turbine op het land hebben, zullen een andere afweging gaan maken. 'Misschien kies je niet meer het duurste onderhoudscontract. Met zo'n prijzig contract is een storing binnen acht uur verholpen. Dan draaien de wieken weer. Met een goedkoper contract duurt dat misschien 48 uur.' Dat is jammer met het oog op de duurzaamheidsdoelstelling van de overheid, zegt Top. 'Maar geld is nu toch wel een belangrijk onderwerp.'
Bron: FD.nl