Ingrid Thijssen (VNO-NCW): 'Scenario jaren zeventig ligt op de loer'
Ondernemerskoepel VNO-NCW is een stuk somberder over de economische gevolgen van de oorlog in Oekraïne dan het Centraal Planbureau. Voorzitter Thijssen: 'We lopen echt het risico van een “jarenzeventigscenario”: langdurige en hoge inflatie gecombineerd met recessie.'
De oorlog in Oekraïne leidt tot de hoogste inflatie sinds de jaren zeventig en holt de koopkracht uit, maar verder is het Centraal Planbureau relatief optimistisch over de economische groei en de werkloosheid. Ondernemerskoepel VNO-NCW denkt daar anders over. 'De kans op stagflatie lijkt ons reëel.'
Sinds het CPB aan het rekenen sloeg zijn de energie- en grondstofprijzen immers nog verder de hoogte ingeschoten en die zullen nog langdurig hoog blijven. 'Wat dat betreft is het goed dat het CPB volgende week met een technische update komt', zegt VNO-NCW-voorzitter Ingrid Thijssen. 'We denken dat de prognoses te rooskleurig zijn.'
Volgens het CPB heeft het financieel isoleren van Rusland slechts een beperkt effect op de Nederlandse economie.
'Ik denk dat er sprake is van onderschatting. De directe impact valt op macroniveau nog mee, maar de indirecte effecten van energieprijzen, grondstoffenprijzen en ontwrichte toeleveringsketens zijn echt all over the place. Sinds de ochtend dat Rusland Oekraïne binnenviel worden wij plat gebeld. De impact op bedrijven is echt heel groot. De import van graan, hout en allerlei metalen is vrijwel tot stilstand gekomen, en waar het nog wel komt zijn de prijzen extreem hoog.
Een ondernemer die mij belde zei: “Corona heb ik nog net overleefd, maar dit trek ik niet”. Er is nog weinig oog voor het feit dat bedrijven de gestegen kosten nauwelijks kunnen doorbelasten. Daardoor worden zij hard geraakt, maar voorlopig gaat alle aandacht nog uit naar consumenten.'
Vakbond FNV roept juist op de gestegen grondstofprijzen niet door te zetten aan de consument. Dan maar wat minder winstmarge.
'Volkomen terecht dat men zich zorgen maakt over wat dit betekent voor burgers, vooral die mensen die rond de armoedegrens zitten en echt die hoge energierekening en duurder tanken niet kunnen betalen.
Maar eigenlijk is die oproep van de FNV overbodig, want bedrijven kunnen die gestegen prijzen voor grondstoffen en energie vaak al niet kwijt. Voor de oorlog was het al zo dat de inkoopkosten voor ondernemers met 12 tot 20% waren gestegen, terwijl de inflatie 6 à 7% was.
Dus een heleboel werd al geabsorbeerd door bedrijven. Dat is zeker niet minder geworden. Tegelijkertijd worden hun omzetten ook door de inflatie geraakt. Mensen kopen wat minder vaak een spijkerbroek of gaan wat minder naar de kroeg. Dat effect op bedrijven staat nog onvoldoende op het netvlies.'
U ziet het wel heel somber in.
'We zijn echt bang voor een jarenzeventigscenario. De kans op stagflatie - langdurige en hoge inflatie gecombineerd met recessie - is levensgroot, omdat de prijzen voor grondstoffen en energie jarenlang hoog zullen blijven vanwege de ontkoppeling van zo'n grote producent als Rusland.
Bovendien: er is nooit een energiecrisis geweest die niet gevolgd werd door een recessie. Ik had vanmorgen een crisisbijeenkomst met mijn Europese evenknieën en daar is die zorg ook heel groot. Dit gaat lang en pijnlijk worden.'
U gaat donderdag samen met de vakbonden met het kabinet om tafel. Wat moet er gebeuren?
'Dat is nog een enorme puzzel. De oorlog is nu twee weken oud, en het duurt nog even voordat je helder hebt wat precies de effecten zijn. Vervolgens moet je bedenken welke maatregelen dan verstandig zijn om die enorm heftige economische effecten te dempen. En dat moet dan slimmer dan in de jaren zeventig. Een van de lessen die we toen geleerd hebben is dat je geen automatische prijscompensatie moet invoeren (zoals het FNV wil, red.). Als je van iets kunt zeggen dat het goed is dat het is afgeschaft, dan dat wel. Wij willen ervoor zorgen dat de input uit de reële economie echt op tafel ligt.'
U heeft het gevoel dat dat tot nu toe onvoldoende tussen de oren zit?
'Ik ben bang voor onderschatting, ja. Maar waar ik echt bang voor ben is dat we daardoor niet het juiste beleid gaan voeren. Als je denkt dat het allemaal wel meevalt en alleen iets doet voor mensen die in energiearmoede terechtkomen, terwijl we op weg bent naar een stagflatiescenario. Bij mijn Europese collega's proef ik veel meer een gevoel van urgentie.'
Moet de politiek dan terug naar de tekentafel om het coalitieakkoord te herzien?
'Ik denk dat je vooral niet het coalitieakkoord opnieuw moet gaan doen. Natuurlijk zijn er op de achtergrond rekensommen te maken. Maar we moeten niet vergeten dat naast de oorlog de grote vraagstukken die er al jaren waren in Nederland - wonen, klimaat, stikstof - ook gewoon opgelost moeten worden. Het is juist goed dat het coalitieakkoord daarin voorzag - ook financieel - en daar moeten we echt mee door. Sterker nog, op klimaat moeten we vanwege de geopolitieke situatie juist versnellen.'
----------
Eind jaren 70, begin jaren 80 was een drama. ECB gaat steunmaatregelen terugdraaien, fed per maart ook en fed gaat de rente verhogen. Ik ben benieuwd hoe het met aegon zal gaan 1 tot 3 jaar.
Maareh zoals gezegd. T is zorgelijk.