deel 2
Brussel, Berlijn en Parijs kijken naar steunregelingen
Frans Timmermans, als vicevoorzitter van de Europese Commissie verantwoordelijk voor het Europese klimaatbeleid en duurzame doelen, brak onlangs ook een lans voor door Brussel gesteunde aankooppremies voor nieuwe voertuigen. Waar de Europese en Nederlandse autolobby een brede vernieuwing nastreeft, kijkt Timmermans vooral naar het stimuleren van de aankoop van schone wagens op stroom.
Timmermans moet zijn plannen nog concretiseren. Frankrijk en Duitsland lopen met eigen regelingen voor royale ondersteuning van consumenten die een nieuwe schone auto kopen, voor de Brusselse muziek uit.
Zowel in Frankrijk als in Duitsland gaat het om een uitbouw van al bestaande aankoopsteun. De Franse president Emmanuel Macron heeft de premie voor aanschaf van een nieuwe elektrische auto met een zesde verhoogd naar €7000. Wie een nieuwe, schonere benzineauto koopt, kan een premie van €3000 krijgen.
De Duitse regering concentreerde zich vorige week in haar steunpakket voor de economie vooral op het stimuleren van het kopen van elektrische auto's. Wie zo'n wagen tot €40.000 koopt, ziet de aanschafpremie daarvoor verdubbelen van €3000 tot €6000.
'Duitsland is op de verkeerde weg, Frankrijk niet'
Autospecialist Ferdinand Dudenhöffer van het onderzoeksinstituut CAR in Duisburg vindt dat de Duitse regering hiermee de verkeerde weg inslaat. 'Je moet met stimuleringsbeleid komen om de gehele economie te reanimeren. Maar elektrische auto's zijn een niche. Dit is de verkeerde benadering.'
Voor leveranties van elektrische auto's bestaat nu al een wachttijd, zegt Dudenhöffer. 'Als je er meer geld insteekt, vergroot je die rij alleen maar. Om de economie aan de praat te krijgen, moet je andere maatregelen nemen.'
Dudenhöffer opperde eerder bij wijze van economische stimulans om de btw op alle producten boven de €10.000, waaronder dus ook auto's, voor zes maanden te schrappen. Dat zou de Duitse schatkist €20 mrd tot €25 mrd kosten.
Die kosten zijn op te vangen met een CO2-taks op autobrandstof, redeneert Dudenhöffer. Op die manier kiezen consumenten sneller voor auto's zonder uitstoot of voor wagens die zuiniger zijn. Het voordeel van zijn btw-plan is dat de hele auto-industrie ervan kan profiteren.
Dat is niet zo in de regeringsplannen. Mensen die een wagen op benzine of diesel willen hebben, zien een tijdelijk lagere btw, van 19% naar 16%. Maar dat verschil trekt terughoudende kopers niet over de streep, zegt de autospecialist.
Hij vindt dat 'de Franse regering het beter heeft begrepen'. 'Die geven ook een bonus op een nieuwe auto met een brandstofmotor.' De focus op schone, elektrische auto's vanuit Europa is een beetje dubbelop, meent hij. Immers, de emissienormen voor het reguliere wagenpark zijn al flink aangescherpt. Vanaf 2020 mogen de nieuw verkochte wagens van een fabrikant gemiddeld niet meer dan 95 gram kooldioxide CO2 per kilometer uitstoten.
Resultaten eerdere steunprogramma's waren niet geheel positief
Het probleem is dat de ervaringen met eerdere stimuleringsprogramma's niet per definitie positief zijn. Bij de financiële crisis van 2008/2009 introduceerden verscheidene landen steunpakketten voor de automobielindustrie. Maar het effect hiervan was op zijn best gemengd.
Het Duitse onderzoeksinstituut Ifo concludeerde vorige week op basis van een analyse van de meeste studies naar de gevolgen van de 'oude' programma's dat de autosector op de korte termijn dan wel profiteert van premies voor de aanschaf van nieuwe wagens en de inruil van oudere, vervuilende auto's. Maar op de middellange termijn schiet de sector er minder mee op.
'Schrootpremies betekenen meer autoverkopen vandaag, maar minder morgen', zo vat het Ifo de effecten samen. In de Verenigde Staten leidde een steunprogramma niet eens tot een hogere productie: het bestand van nog onverkochte voertuigen was simpelweg te groot.
De milieueffecten waren ook dubieus, stelt Ifo. De aanschafsubsidie in Duitsland gold als 'milieupremie', maar effectief kochten mensen wagens die meer broeikasgas CO2 uitstootten, en kwam de subsidie tot ergernis van Duitse politici vaak in de kas van buitenlandse fabrikanten terecht. In Frankrijk kochten consumenten destijds meer diesels.
Dat wil niemand opnieuw. Het kompas voor steun staat dus vooral op vergroenen. Volgens RAI-voorzitter Van Eijck is het nu tijd om ook in Nederland door te pakken. 'Als samenleving hebben we de afgelopen maanden mogen genieten van hoe schoon, veilig en duurzaam Nederland kan zijn. We zagen mooie blauwe luchten doordat er geen of amper uitstoot was van fabrieken en auto's. Mijn dochters in Rotterdam hoefden hun vensterbank minder vaak schoon te maken. Dat hebben we met z'n allen beleefd. Een sloopregeling helpt dan wel.